Dossier Rechtszaak Bouterse

Nieuws

Proces

Aanloop tot het proces

Een vrijgeleide voor een getuige die zelf nog als verdachte moet voorkomen, is geen alledaagse zet in een strafzaak. Maar het overkomt nu Desi Bouterse.

Door onze redacteur MARCEL HAENEN

DEN HAAG, 9 APRIL. Zelden zijn de functionarissen die beroepsmatig bij de strafzaak tegen Desi Bouterse zijn betrokken, het zo roerend met elkaar eens geweest. De beslissing van de Haagse rechtbank om Bouterse in de gelegenheid te stellen met een vrijgeleide straffeloos een getuigenverklaring in Den Haag te komen afleggen, is een meesterzet. De van groothandel in drugs verdachte Bouterse - tot een week geleden nog Adviseur van Staat van de Republiek Suriname - die samen met zijn advocaat de zittingen van de Haagse rechtbank tot nu toe boycot, heeft nu het aanbod gekregen waar hij al jaren op aandringt. Keer op keer heeft Bouterse laten weten dat hij maar al te graag wil komen verduidelijken dat de verdenkingen aan zijn adres over groothandel in drugs nergens op zijn gebaseerd. Dat hij het slachtoffer is van een politiek proces. Ik wou dat het proces volgende week al begon, verzuchtte Bouterse eind vorig jaar voor de tv-camera van de Amsterdamse zender AT5. Alleen zijn advocaat A. Moszkowicz temperde het enthousiasme. Zijn cliënt bedoelde alleen te zullen komen met een vrijgeleide. Welnu, die kan hij van de rechtbank krijgen. Een niet te weigeren aanbod.

Bouterse wordt opgeroepen als getuige en niet als verdachte. Dat is juridisch een belangrijk onderscheid, maar praktisch veel minder. Hij moet getuigen in de zaken van twee verdachten met wie hij volgens justitie immers een criminele organisatie vormt.

De voormalige legerleider heeft het recht te zwijgen. Maar voor iemand die steeds heeft gezegd te kunnen bewijzen dat hij onschuldig is, zal het zwijgen of het niet verschijnen een slechte indruk maken op de Haagse strafrechters. De invitatie aan Bouterse om te komen getuigen heeft voor de rechtbank ook als voordeel dat de huidige patstelling wordt doorbroken. Bouterse en zijn advocaat boycotten het proces, omdat ze eerst het oordeel van de Hoge Raad willen afwachten in een door hen gesteld jurisdictiegeschil. Bouterse vindt dat de Rotterdamse rechtbank bevoegd is. Misbruik van procesrecht, zegt de rechtbank die daarom gewoon doorgaat met de strafzaak.

Ook als de Hoge Raad later tot het oordeel komt dat de rechtbank de strafzaak tegen Bouterse eigenlijk had moeten schorsen in afwachting van haar oordeel over het bevoegdheidsgeschil, dan is het nog mogelijk dat het hoogste rechtscollege zal zeggen dat Moszkowicz geen redelijk belang heeft zich daar nog op te beroepen. De rechtbank is de raadslieden namelijk maximaal ter wille geweest.

Door het vrijgeleide te verlenen aan twee hoofdverdachten heeft de rechtbank de verdediging ook een belangrijke troef ontnomen. De advocaten zouden zich anders kunnen beroepen op een geschonden verdedigingsbelang, omdat men een belangrijke getuige niet heeft kunnen ondervragen. Europese rechtspraak vereist dit.

De Haagse rechtbank heeft Moszkowicz overigens nog meer voor het blok gezet. De rechters bepaalden dat de twintig nog te horen getuigen ook in de strafzaak-Bouterse zullen worden gehoord. Slaat Moszkowicz die verhoren ook over, dan loopt hij het risico alle mogelijkheden om een inhoudelijke verdediging te voeren te hebben verspeeld.

Verdachte Richard L. ,,komt wellicht'' met een vrijgeleide, zei zijn advocate I. Weski gisteren. De advocaten van verdachte M., G.J. Hubers en G. Szegedi, zijn door de rechtbank op veel punten in het gelijk gesteld. Zij mogen politiemensen en ABN-medewerkers horen over de vermeende witwaspraktijken van hun cliënt. M. heeft steeds gezegd als informant voor de Rotterdamse politie te hebben gewerkt. Een bandje met een opgenomen telefoongesprek met twee agenten, dat dit zou bewijzen, moet op last van de rechtbank worden onderzocht door het gerechtelijk laboratorium. De rechter-commissaris I. de Vries had dit to nu toe geweigerd.

Het openbaar ministerie liet gisteren weten zich nog te beraden over het verlenen van vrijgeleides. Men kan de opdracht volgens vaste jurisprudentie overigens nauwelijks weigeren zonder dat dit juridische gevolgen in het voordeel van de verdachten heeft. Leuk vindt het OM de ontstane situatie niet. Officier van justitie E. Harderwijk noemde de zitting gisteren ,,een Poolse landdag''. Het openbaar ministerie is bang dat de intocht van Bouterse uitmondt in een nauwelijks te controleren spektakel. De rechtbank heeft alleen bepaald dat Bouterse en L. een dag vóór en een dag ná hun verhoor een vrijgeleide krijgen. ,,De bewegingsvrijheid van de getuige is beperkt tot het reizen tussen de plaats van aankomst in Nederland, respectievelijk vertrek en het overnachtingsadres en het reizen naar de plaats waar de getuige wordt gehoord'', bepaalde de rechtbank.

De voorwaarde was voor alle partijen even wennen. Of getuige L., haar cliënt, wel bij haar op kantoor mocht komen, vroeg advocate Weski. ,,Bedoelt u 's nachts'', plaagde officier Harderwijk. Neen, zei rechtbankpresident B. Punt. De vrijgeleide-getuige moet in een ,,ononderbroken lijn'' reizen.

Bouterse en L. worden geacht na eind mei te komen, omdat pas dan de openbare behandeling wordt voortgezet.