ROTTERDAM, 5 DEC. Een hecht netwerk van persoonlijke relaties en financiële belangen van een paar van de grootste beleggers in Nederland is de afgelopen weken door justitie in tweeën geknipt. In hun hoogtijdagen konden de selfmade ondernemers van de Courtier Groep wel een miljard gulden op tafel leggen om een beursfonds te kopen of andere investeringen te doen, maar nu zitten twee van de zes, effectenhandelaar Adri S. en zakenman Berry van den B. vast. Net als de toenmalige directeur van hun investeringsgroep. Net als een van hun beste relaties, adjunct-directeur en hoofd beleggingen H. van het Philips Pensioenfonds, die in voorarrest zit op verdenking van onder meer belastingfraude.

Centraal in het netwerk staat een witte kantoorvilla in Amsterdam-Zuid, waar het effectenkantoor Gestion is gevestigd net als tientallen vennootschappen die tot de privé holding van effectenhandelaar S. behoren. Zes weken geleden deed justitie hier onder meer huiszoeking in het kader van het grootscheepse onderzoek naar de beursfraude.

Op het adres is niet alleen Gestion gevestigd, maar ook de opgelapte investeringsgroep Courtier BV. In 1993 kregen de rijke ondernemers die in Courtier hun geld belegden ruzie. Sindsdien wordt Courtier in afgeslankte vorm voortgezet door drie ex-leden: effectenhandelaar S., drs. P. de Ridder, ex-directeur van het Centraal Planbureau en tegenwoordig investeerder en ex-directeur mr. H. Gieskes van de oliehandel Vitol.

Alle drie zijn aandeelhouder bij beleggingsfonds Bever, waarin ook het Philips pensioenfonds (bijna 27 miljard gulden belegd vermogen) tien procent van de aandelen heeft. De Ridder voert over Bever de directie. ,,Gestion is wat mij betreft afgebrand, ik moet op zoek naar een andere commissionair'', zei De Ridder een paar weken geleden. Als klap op de vuurpijl blijkt nu dat hoofd beleggingen H. van het pensioenfonds van Philips al zeven jaar een vertrouwensfunctie bekleedt bij het bedrijf van S., samen met Gieskes.

De gemeenschappelijke belangen in dit 'ons kent ons'-wereldje gaan nog verder. Zo waren het Philips pensioenfonds en leden van de Courtier groep in het recente verleden ook gezamenlijke investeerders in de verschaffer van risicokapitaal Gilde. 'Beurskanon' Adri S. investeert zelf samen met een grootaandeelhouder van bouwbedrijf NBM-Amstelland, de belegger J. van de Poll, in Gilde. Deze week werd de topman van NBM-Amstelland, die ook commissaris is bij het automatiseringsbedrijf Ordina, aangehouden op verdenking van witwassen.

Opmerkelijk is ook de rol die directeur beleggingen drs. R. Clement van het pensioenfonds van Unilever speelt. Hij heeft privé een effectenrekening bij Gestion, is tevens commissaris bij het beleggingsfonds Bever, waarin het pensioenfonds van Unilever ook een participatie heeft, en Clement zit als enige buitenstaander in de commissie die adviseert over de beleggingen van het Philips pensioenfonds.

Op het eerste gezicht lijkt het netwerk een veelkoppige draak, die er voor elke afgehouwen kop twee bij krijgt. Vooral het Bureau Bestrijding Belastingfraude (BBB) binnen de FIOD, dat vorig jaar na het debat in de Tweede Kamer over fraudebestrijding is ingesteld, speelt naar verluidt een grote rol in het onderzoek, waarin al vijftien aanhoudingen zijn verricht. Staatssecretaris Vermeend stelde in 1996 100 miljoen gulden ter beschikking voor de intensivering van de strijd tegen belastingfraude.

In het kantoor van Gestion aan de Amsterdamse Minervalaan zijn meer dan twintig BV's en enkele stichtingen gevestigd. Het pand is in 1987 voor het ronde bedrag van een miljoen gulden gekocht op naam van Gestion dat daarbij werd vertegenwoordigd door Roger L., die eerder deze week ook is aangehouden. Deze oud-directeur van Courtier wordt verdacht van onder meer deelname in de effectenhandel met misbruik van voorwetenschap, witwassen en belastingfraude. L. was eerder werkzaam bij het effectenkantoor Van Meer waar hij één van de hoofdverdachten in de beursfraudezaak, Han V., leerde kennen. Later stapte hij over naar Gestion, dat was opgericht door zakenman Berry van den B. en effectenhandelaar Adri S.

Het effectenkantoor Gestion alleen al heeft een tiental opsplitsingen, de meeste genummerd met Romeinse cijfers van één tot en met acht. De financiële en beheerstaken worden gedaan door The White Elephant Group (TWE) van Adri S.. Zijn villa aan de Baamburgse Zuwe in Vinkeveen wordt eveneens opgesierd door een witte olifant. De holding van Adri S. verwierf het woonhuis in 1987 uit de nalatenschap van de overleden Casa Rosso-eigenaar M. de Vries, alias Zwarte Joop.

Pal ernaast staat de riante villa van L. van Nieuwkerk, één van de meest succesvolle effectenhandelaren uit de jaren zeventig en tachtig, die inmiddels met pensioen is. Van Nieuwkerk is commissaris bij het Britse effectenhuis FTC, waarvan directeur Eddy Swaab in verband is gebracht met grote contant-geldtransacties bij de Amsterdamse Bank Bangert Pontier. Justitie heeft bij deze bank huiszoeking gedaan. Twee directeuren en een adjunct-directeur van de bank moesten het veld ruimen nadat de Nederlandsche Bank het vertrouwen in hen had verloren. Grootaandeelhouder Friesland Bank heeft haar belang direct verder uitgebreid en haar naam aan de in opspraak geraakte instelling gegeven.

Op het zakenadres van Adri S. in Amsterdam staan niet alleen bedrijven met beleggingen en beursactiviteiten geregistreerd. S. is ook bestuurder van RIKI Trust BV, die actief is in de kunsthandel en ook een nevenvestiging heeft in Eemnes. Daar is gevestigd de stoeterij en paardenfokkerij RIKI HOEVE. S. is steeds meer gecharmeerd geraakt van paarden. Hoewel hij in het verleden zelf met zijn effectenkantoren nooit de publiciteit heeft gezocht, sponsort Gestion sinds begin dit jaar Ankie van Grunsven en haar paard Bonfire.

(NRC HANDELSBLAD, 5 december 1997)