Schaarste

Schaarste wordt in het dagelijks verkeer nogal eens gehanteerd in de zin: er is te weinig van iets, er bestaat een tekort. Als je die invulling geeft aan het begrip schaarste dan is het leidingwater dat we uit de kraan laten lopen niet schaars. Het stroomt immers overvloedig. Auto's zijn dan niet schaars; we hebben er eerder veel te veel op de weg. Maar volgens economen zijn water en auto's wel degelijk schaars. Ze redeneren daarbij als volgt: het water dat bij ons uit de kraan loopt, komt daar niet vanzelf in die vorm uitstromen. Er zijn grondstoffen, zuiveringsinstallaties, een leidingennet, pompen, een hele administratie en heel veel mensen nodig, die al die zaken bedienen. Anders gezegd, er worden productiefactoren (natuurlijke hulpbronnen, mensen en machines) gebruikt om dat heldere frisse water uit die kraan te laten lopen. En die productiefactoren hadden ook voor iets anders gebruikt kunnen worden. Bijvoorbeeld om waterputten in de Sahel te slaan of om er slagroomsoezen mee te bakken. Gebruik je een ploeg arbeiders en graafmachines om er een waterleiding in Nederhorst den Berg mee aan te leggen dan kun je die productiefactoren niet tegelijk inzetten voor het slaan van waterputten in Tsjaad

Ook tijd is schaars. Iemand van 20 jaar die van plan is 85 jaar oud te worden en 24 uur per etmaal beschikbaar heeft, denkt over een zee van tijd te beschikken. Economen gooien hier roet in het eten. Laten we hun redenering eens volgen. We bekijken drie uur van de tijd die dagelijks ter beschikking staat. Stel dat die drie uur verdeeld kunnen worden tussen twee bezigheden, die je niet tegelijkertijd kunt doen: een boswandeling maken en tafeltennissen. Een half uur boswandelen betekent dat er in die tijd niet getafeltennist kan worden. Je zou kunnen zeggen dat een half uur boswandelen een half uur tafeltennissen 'kost'. Dat zijn geen kosten in guldens, maar in tijd gemeten. Het zijn de alternatieve kosten of kosten van het opgeofferde alternatief :in dit geval een half uur tafeltennis.
Iemands tijd is schaars omdat de tijd die wordt gebruikt voor bezigheid A moet worden onttrokken aan B. Zo is water schaars omdat de productiefactoren die worden gebruikt bij de waterproductie moeten worden weggehaald bij de productie van andere dingen waaraan ook behoefte bestaat. Ook graan en haring zijn schaars, maar niet omdat er op een gegeven moment te weinig van is. Maar omdat bij de productie productiefactoren worden opgeofferd, die alternatief aanwendbaar zijn.
Schaarste dwingt tot afwegen wat we het belangrijkste vinden, tot prioriteiten stellen en tot het maken van keuzes.