Europese geldpolitiek

Op 1 januari 1999 gaat de Europese geldpolitiek van start. Vanaf die datum wordt het monetaire beleid voor de landen die meedoen aan de Economische en Monetaire Unie (EMU) gevoerd door deEuropese Centrale Bank (ECB). De nationale centrale banken in de eurozone worden dan gedegradeerd tot uitvoerders van het in Frankfurt uitgestippelde beleid.
De voornaamste taak van de ECB is het zoveel mogelijk tegengaan van inflatie. Het belangrijkste instrument dat de centrale bank hiervoor heeft is de rente op kortlopende leningen. Als de macrovraag (de totale bestedingen) sneller groeit dan de productiecapaciteit, kan er overbesteding ontstaan, waardoor de inflatie oploopt. Door de rente te verhogen kan de centrale bank de bestedingen proberen te matigen, waardoor die inflatie wordt bestreden. Maar dat rente-instrument is het meest effectief als het wordt ingezet bij de eerste signalen dat er een oververhitting van de economie dreigt. Een eenmaal op gang gekomen inflatieproces is erg lastig onder controle te krijgen. Daarom heeft de Bank behoefte aan een soort economische barometer die voorspelt dat er inflatie op komst is.
Er zijn centrale banken (zoals de Bank of England) die gebruik maken van een mix van inflatie-indicatoren. Zij kijken naar onder andere de grondstofprijzen, de groothandelsprijzen en de lonen. De gedachte hierachter is dat bijvoorbeeld duurdere grondstoffen met enige vertraging leiden tot hogere prijzen voor de consument. Andere centrale banken (zoals de Bundesbank) kijken naar de groei van de binnenlandse liquiditeitenmassa (M₃). De redenering die achter deze benadering zit loopt in grote trekken zo: om overbesteding (en dus inflatie) te vermijden moet de groei van de hoeveelheid ruilmiddel worden afgestemd op de groei van de productiecapaciteit. De centrale bank moet dus een schatting maken van de capaciteitsgroei in pakweg de komende zes maanden. En daarop baseert zij het percentage waarmee M₃ mag toenemen. Groeit de liquiditeitenmassa te hard, dan grijpt de centrale bank in met een rentestijging.
Lang was het onduidelijk voor welke aanpak de ECB zou kiezen. Maar op 14 oktober meldt NRC Handelsblad onder de kop 'ECB spaart kool en geit bij bepalen van rentestrategie' dat het besluit nu is gevallen. De ECB heeft besloten geen keuze te maken. De Europese Centrale Bank gaat van allebei een beetje doen. Dat gaat overigens niet van harte. De Bank zou het liefst het criterium van de geldgroei gebruiken. Een reden hiervoor is dat de Bundesbank daarmee in het verleden uitstekende resultaten heeft geboekt. Maar die methode werkt alleen als er een stabiel verband bestaat tussen de geldgroei en de toename van de bestedingen. Voor de Duitse economie bleek dat verband vrij redelijk op te gaan, maar men is er niet zeker van dat de relatie ook geldt voor het hele EMU-gebied.

JP