DE DRAAD
Eerder verschenen
columns
De column De Draad verschijnt vijf keer
per week.
Lees De Draad en

schrijf Tom Rooduijn rooduijn@nrc.nl

JL HELDRING
HJA HOFLAND
YOUP VAN 'T HEK
KAREL KNIP
ELSBETH ETTY
ROEL JANSSEN

T O M   R O O D U I J N

14 september 1998

Fileberichten

Fileberichten spreken elkaar zelden tegen, behalve als het over opstoppingen op de elektronische snelweg gaat. Zoals afgelopen zaterdag, in de berichtgeving in twee Nederlandse kwaliteitskranten over de bereikbaarheid van het Starr-rapport.

,,Onthullingen Starr halen het Internet volledig onderuit'', luidde de kop boven een stukje in de Volkskrant. De openbaarmaking van het rapport leek vrijdagavond ,,het Internet volledig te verlammen''. Nadat de sites van het huis van Afgevaardigden en die van de Library of Congress onbereikbaar waren geworden, constateerde de krant, werden de websites van de grote Amerikaanse tv-zenders en dagbladen ,,van minuut tot minuut slomer'', de ene na de andere site ,,begint te wankelen'', de grote networks ,,geven foutmeldingen'', de grote Amerikaanse kranten ,,geven geen sjoege meer'', etcetera.

NRC Handelsblad (Kop: ,,Clintons seksleven op alle schermen'') weersprak volledig de door de Volkskrant geconstateerde 'chaos' ten gevolge van miljoenen die ,,zich voor een paar poorten'' verdrongen. ,,Van overbelasting was geen sprake'', aldus NRC Handelsblad. CNN en The New York Times, waar de Volkskrant vergeefs aanklopte, waren volgens deze krant ,,ondanks de overweldigende belangstelling voor het rapport goed te bereiken''. Ook al waren naar de bevindingen van het avondblad de Amerikaanse overheidsinstellingen die het rapport brachten ,,trager dan de nieuwssites'', ze waren ,,niet onbereikbaar'' en de voorspelde opstoppingen op de elektronische snelweg ,,bleven uit''.

Afgelopen vrijdag schreef ik in deze rubriek over bijverschijnselen van nieuwe media. Berichtgeving als hierboven onderstreept mijn stelling, dat pas wanneer over techniek en ontvangst niet meer wordt bericht een medium volwassen is. Als we het met de ontwikkeling van de telefoon vergelijken, verkeert Internet nu in de fase van ,,Ik hoor u luid en duidelijk'', woorden uitgesproken als de verbinding met succes was gelegd. Anders gezegd: als miljoenen zich via het tv-scherm vergapen aan een actuele gebeurtenis is dat geen nieuws meer; wanneer miljoenen zich om dezelfde reden achter een computerscherm scharen is het dat nog wel. Dat zelfs de vraag of de transmissie zich met succes voltrekt nog 'nieuwswaarde' heeft, bewijst dat de innovatie van dit medium zich bij lange na niet heeft voltrokken.

Inherent aan een hype is dat vaak over het hoofd wordt gezien waar het daadwerkelijk over gaat. Internet, zoals het medium nu inzake Clintons seksleven wordt toegepast, is niet meer dan een andere, snellere distributievorm van stukken in een verbeten juridische strijd. Een manier van publicatie die een logisch vervolg is op de acceleratie van het nieuws bij het voortschrijden van de technische mogelijkheden. Tussen het winnen of verliezen van een veldslag en de bekendmaking daarvan aan het thuisfront konden in vroeger eeuwen weken verstrijken. Dankzij telegraaf en telefoon werd die tijdspanne tot een dag teruggebracht. Kranten en televisie voerden de omloopsnelheid van de nieuwsgaring, -selectie en -distributie vooral in de afgelopen decennia nog hoger op, waarmee het adagium 'News travels fast' werkelijkheid werd. TV-zenders als CNN introduceerden vanuit de wereld-brandhaarden rechtstreekse beelden, Internet voorzag in de vrijwel directe ontvangst van openbaar gemaakte stukken - zoals vrijdag het resultaat van het curieuze speurwerk van aanklager Starr. Het Internet als een enorme 'paper of records'?

Nee, tijdwinst is hier de voornaamste verworvenheid; vooral de sensatiehonger wordt ermee gestild. Want wie geen Internet-aansluiting en enig geduld had, kon het volledige Starr-rapport dit weekeinde in talloze speciale krantenedities aanschaffen. Er is één wezenlijk verschil met de traditionele distributiemethodes: het gemak waarmee een tekst kan worden gereproduceerd. Vrijdagavond heeft zich een massale voortplanting afgespeeld van het Starr-rapport, waardoor ineens honderden exemplaren her en der op het net te raadplegen waren.

Berichtgeving en openbaarmaking is niet langer voorbehouden aan nieuwsorganisaties en overheidsinstanties: de zaak-Lewinsky laat zien hoezeer particulieren in het Internet-tijdperk zorgen dat het nieuws niet alleen 'sneller reist', maar ook ontvlambaarder is dan ooit. Het rapport is nog niet verschenen of Matt Drudge meldt alweer een nieuwe affaire. Clintons seksleven en de Internet-technologie sluiten naadloos aan op de behoefte aan roddel - en aan het doorgeven ervan.