De haven is uit de stad verdwenen, de mensen moeten erin terugkeren. Rotterdam, dat zich de afgelopen decennia voornamelijk ontwikkelde in westelijke en oostelijke richting, richt nu de blik op de twee andere windstreken, noord en zuid. Rotterdam groeit in de richting van Delft, Pijnacker, Den Haag en Zoetermeer. Het langgerekte deltagebied krijgt rondere vormen. Het nieuwe Rotterdam laat zich moeilijk begrenzen. ,,Het is een stad in een zee van stedelijkheid", zegt ir. Joost Schrijnen, hoofd ruimtelijke ordening van de gemeente. De zuidelijke Randstad klontert aaneen.

De kaart van Rotterdam in 2005 is al getekend: meer woningen, meer bedrijfsterreinen en meer groen. Het investeringsprogramma omvat - afgezien van nog nader te bepalen miljarden aan particulier kapitaal - zo'n 500 miljoen gulden overheidsgeld voor sport, cultuur, toerisme, de buitenruimte.

Ook het centrum van de stad blijft de komende jaren volop in beweging. Aan de oevers van de rivier ("het goud van Rotterdam") wordt gewerkt aan een "woonklimaat" dat de stad sinds de wederopbouw ontbeerde. Het centrum van Rotterdam bleef een gebied waar wel werd gewerkt, maar niet werd gewoond. De dienstverlening, ondergebracht in moderne kantoren, domineerde het stadsbeeld en het stadsleven. Waar in de binnenstad van Amsterdam tegenover elke arbeidsplaats ook een binnenstadsbewoner staat, is deze verhouding in het Rotterdamse centrum volstrekt scheef: 80.000 arbeidsplaatsen tegenover 30.000 inwoners. Het bouwprogramma moet voor meer evenwicht zorgen. Anders dan in het verleden valt de nadruk niet meer alleen op sociale woningbouw. Duurdere huizen zullen het gezicht van de stad in veel opzichten veranderen.

De ambitie van de gemeente is meer woonstad te zijn, zonder minder werkstad te worden.

JOHN KROON