Ben Kingsley

In een reeks profielen van hedendaagse sterren deze week Ben Kingsley, die nu te zien is in de melige romantische komedie What Planet Are You From?

Door DANA LINSSEN

Het is nu alweer bijna twintig jaar geleden dat ik op Paaszondag een matineevoorstelling van Richard Attenboroughs met acht Oscars bekroonde biofilm Gandhi (1982) bijwoonde. Dat is van belang omdat we na afloop van de film werden aangereden door een schurk in een auto-van- de-zaak en het vele keren met de ogen knipperen kostte voordat ik me realiseerde dat ik me niet meer in het vreedzame wereldbeeld van de Indiase leider Mahatma Gandhi bevond, maar in de gewone wereld van auto's en botsingen en schurken. Die betovering lag meer nog dan aan Attenboroughs meeslepende drama aan de ook met een Oscar beloonde hoofdrolspeler Ben Kingsley. Ben Kingsley speelde, nee wérd Gandhi in die film, een van de vele pacifistische helden die hij zou vertolken, van vele bijbelse figuren in Engelse televisiefilms uit de jaren zeventig, van nazi-jager Simon Wiesenthal tot de boekhouder - en het geweten - Itzhak Stern van de titelfiguur in Steven Spielbergs Schindler's List (1993).

Hij speelt rollen omdat hij de personages herkent, of omdat hij ze zou willen leren kennen, verklaarde hij eens in een interview. Dus is het niet verwonderlijk dat de als Krishna Bhanji op 31 december 1943 in Scarborough, Yorkshire geboren Indiaas-Britse acteur naast wereldverbeteraars ook graag gangsters en geboefte speelt, als de onvermijdelijke twee kanten van de medaille, met Meyer Lansky in Barry Levinsons Bugsy (1991) en de Zuid-Amerikaanse beul Dr. Roberto Miranda in Death and the Maiden (Roman Polanski, 1994) als recente voorbeelden.

Zoals voor veel in Engeland geschoolde acteurs is het theater, en dan met name de Shakespeariaanse arena, zijn natuurlijke habitat. Op het witte doek vertolkte hij graag Pinter-personages (Betrayal, 1982; Turtle Diary, 1985). Na zijn eerste filmrol in 1972 (het tamelijk onopgemerkt gebleven Fear is the Key), speelde Kingsley nog mee in een later in de bioscoop uitgebrachte televisiefilm van Ken Loach (Hard Labour, 1973; als Pakistaanse taxichauffeur). In de jaren zeventig maakte hij ook deel uit van een illustere Peter Brook- enscenering van Shakespeare's Twelfth Night, in de rol van de nar Feste die hij in 1996 nog eens in een film zou hernemen. De personificatie van de melancholische, vileine, spottende en hypnotiserende Feste vat waarschijnlijk nog het beste Kingsley's artistieke talenten en interesses samen. Reden waarom ook een volkomen risicoloze bijrol als leider van een buitenaardse kolonie klonen in What Planet Are You From? nog de moeite waard kan zijn. "Mensen op aarde zijn onvoorspelbaar, geeft hij een van zijn volgelingen als wijze raad mee. Mijn favoriete rollen ook, had hij eraan kunnen toevoegen. Want Kingsley is na Gandhi en in zijn carrièreplanning ook bewust tegendraadse karakters selecterend vooral leuk in B-films.