Filmmuseum, Amsterdam, 22 maart tot en met 11 april. Inl. 020-5891400, www.filmmuseum.nl

Alle films van Fons Rademakers

Door HENK VAN GELDER
Fons Rademakers heeft elf films gemaakt, in een periode van ruim dertig jaar. Dat hadden er veel meer kunnen zijn, als hij in een land met een volwaardige filmindustrie had gewoond en gewerkt.

Rademakers moest het grootste deel van zijn oeuvre echter tot stand brengen in een armzalig klimaat, waar elk nieuw project betekende dat hij zo ongeveer weer bij nul moest beginnen. Voor bijna al zijn films heeft hij zelf de financiering geregeld. Elke film die in commercieel opzicht geen succes werd, maakte het hem moeilijker geldschieters voor de volgende te vinden. Zo bezien is het nog een wonder dat hij er zo veel heeft gemaakt - en dat ze zo veel bijzondere kwaliteiten hebben.

Nu het Filmmuseum na zijn tachtigste verjaardag een retrospectief organiseert, met schitterend scherp gerestaureerde kopieën, valt eens te meer op hoe hartstochtelijk Fons Rademakers altijd verhalen heeft willen vertellen over de menselijke psyche. Soms lukte dat maar half, wegens een onevenwichtig scenario (zoals in zijn uit 1958 daterende debuutfilm Dorp aan de rivier), een ridicule nasynchronisatie (zoals in Dans van de reiger uit 1966) of tekortschietende acteurs (de thriller Because of the cats uit 1973). Maar ook in zijn minder geslaagde werk duiken telkens beeldende details op, die aantonen hoe groot Rademakers' filmische talent is.

Alle elf films zijn de komende weken te zien. Dus ook Als twee druppels water, naar de oorlogsroman De donkere kamer van Damocles van W.F. Hermans, die na 1963 bijna nooit meer te zien is geweest. De rechten berusten bij de biermagnaat Freddy Heineken, die de film financierde en aan het slot ook even in beeld figureert. Zijn toenmalige vriendin Nan Los speelde de vrouwelijke hoofdrol; sinds zij de verhouding verbrak, gaf hij nog maar zelden toestemming voor openbare vertoning. En nooit aan de televisie.

Terwijl het, afgezien van enig hinderlijk dilettantentoneel, één van de beste Rademakers-films is. Het geheim van de roman werd het geheim van de film. En de kijker van nu overkomt een wonderlijk gevoel: de oorlogstijd lijkt samen te vallen met de tijd waarin de opnamen werden gemaakt. Het is alsof Als twee druppels water, in al zijn visuele schraalheid, werkelijk tijdens de bezetting is opgenomen. Dat maakt de film, in meer dan één opzicht, klassiek.