In: 7 theaters

Iraanse kracht en poëzie

Door DANA LINSSEN
Debuterend filmmaker Bahman Ghobadi (1969, Bané, Iraans-Koerdistan) draagt zijn eerste lange speelfilm Een tijd voor dronken paarden (Zamani barayé masti asbha) middels een vóór de begintitels van zijn film geprojecteerde tekst op aan het Koerdische volk.

Een tijd voor dronken paarden is volgens Ghobadi de eerste Koerdisch gesproken speelfilm die door een inwoner van het gebied zelf werd gemaakt en een ode aan zijn volk. Toch is Een tijd voor dronken paarden geen opzichtig propagandistisch pamflet, maar een tamelijk onomwonden vertelde geschiedenis over de manier waarop vijf broers en zussen, kinderen nog, in het bergachtige grensgebied tussen Iraans Koerdistan en Irak zonder ouders moeten zien te overleven. Anders dan andere films die onlangs in Iraans Koerdistan werden gedraaid, zoals De wind zal ons meenemen van Abbas Kiarostami en Blackboards van Samira Makhmalbaf, zoekt Ghobadi, die aan deze beide films als tolk, adviseur en in een kleine rol in Blackboards zelfs als acteur verbonden was, het niet in metaforen. Zijn documentaire aanpak doet eerder denken aan klassieke Europese sociaal-realistische tradities.

Ghobadi situeerde zijn film in zijn geboortedorp en rekruteerde de vijf jonge hoofdrolspelers uit een en dezelfde familie. Hun natuurlijke manier van met elkaar omgaan en de vanzelfsprekende zorg van de twee oudste meisjes voor hun zwaar gehandicapte broertje Madi geven de film zijn indringende werking. Ghobadi wekt niet opzichtig de indruk per se een écht verhaal te willen vertellen. Hij heeft zijn observaties ingebed in een narratieve structuur en door middel van montage aan elkaar gesmeed. Hierdoor blijft er een zekere afstand bewaard - het is immers niet écht echt - die de zeggingskracht van de film versterkt.

In onopgesmukte, veelzeggende shots volgt de film zusje Amaneh en broer Ayoub, die elke dag talloze klusjes doen voor smokkelaars tussen Iran en Irak in de hoop er een beetje voor betaald te worden. Hun bezigheden variëren van sjouwen tot glazen in krantenpapier rollen en lege schriften onder hun kleren de grens mee over nemen. Genoeg om de noodzakelijke medicijnen en levensverlengende operatie voor Madi te betalen is het allemaal niet. Vandaar dat de oudste zus Rojin zich aan een Irakese man laat uithuwelijken. Zijn verwanten hebben immers beloofd bij wijze van huwelijkssom de kosten van Madi's operatie op zich te nemen. Terwijl het meisje op een ezel als bruid het dorp uitrijdt, wordt haar broertje in een jute zak op een muilezel achter haar gepropt. De kleine pater familias Ayoub, op wiens gezicht je de kou kunt zien en de natte sneeuw die door zijn lekke schoenen dringt, staat op een heuveltje en roept vergeefs hun namen door het dal.

De film ontleent zijn titel aan het gebruik om lastdieren tijdens winterse smokkeltochten dronken te voeren, zodat ze geen last van de kou zullen hebben. Dat dronken paarden zo hun eigen nadelen hebben, is iets dat de naar het einde toe opgebouwde spanning vooruitschaduwt.

Een tijd voor dronken paarden is een van de krachtigste films die de laatste tijd uit Iran is gekomen. Woest, ongeschuurd, soms doodstil als de besneeuwde bergen, die zoals de film leert niet alleen maar stil en mooi zijn, maar ook hartverscheurend.