Uit het buitenland terugkerende 'expatriats' verbazen zich over de drukte in Nederland. Ze verklaren die echter lang niet alleen uit de bevolkingsgroei.

Door een onzer redacteuren

ROTTERDAM, 6 MAART. De kilometerslange files, de oprukkende bebouwing, de teruggedrongen natuur, kortom: het gemis aan rust en ruimte. Dat is wat mensen die jarenlang zijn weggeweest uit Nederland bij thuiskomst het meeste opvalt. "De drukte op de wegen, de autodichtheid is hier enorm. Dat is echt veranderd", zegt Maaike Strack van Schijndel (35), die zeven jaar in achtereenvolgens New York, Chicago, São Paulo en Dubai woonde. "Maar ik weet niet of de drukte wordt veroorzaakt doordat er meer mensen zijn of door de toegenomen welvaart. Iedereen heeft twee auto's nu meer vrouwen werken."

Strack van Schijndel woont sinds zes weken in Bussum. Terug in Nederland ging ze op zoek naar een huisarts. "Toen ik me wilde aanmelden, kreeg ik te horen dat het niet kon, omdat de praktijk vol was. Ik wist niet wat ik hoorde. Ook zie ik dat de school van mijn kinderen bijna uit z'n voegen barst."

Inge de Groot (39) en Maarten Klapwijk (35), die tien jaar in Kenia, Pakistan en Burkina Faso woonden, denken dat de verkeersdrukte niet zozeer te maken heeft met de toegenomen bevolking. "Mensen zijn verder van hun werk af gaan wonen, waardoor het woon-werkverkeer is toegenomen", zegt De Groot. "En ze zijn anders gaan denken over mobiliteit en reizen", vult Klapwijk aan. "In het weekeinde zijn er ook lange files."

De Groot en Klapwijk missen de leegte van Afrika. "In de tropen is het leven niet zo jachtig als in Nederland", vindt Klapwijk. Maar niet alle expatriats hebben die ervaring. Maaike Strack van Schijndel woonde eerst in São Paulo, dat zestien miljoen inwoners heeft. "Vergeleken met São Paulo is het hier een oase van rust", zegt ze. "Bovendien is in Nederland alles veel beter geregeld, vooral de infrastructuur. Wat dat betreft mogen we niet klagen."

E.H.H. Oude Vrielink (56), die als ontwikkelingssamenwerker in onder meer Nicaragua, Pakistan en Tanzania woonde, vindt vooral de toegenomen bebouwing in het oog springen. "Vanaf de snelweg zie je een wildgroei van bedrijfsterreinen, als je ten minste even tussen de geluidschermen door kunt kijken. Bepaald niet om vrolijk van te worden. En de steden groeien ook aan elkaar door die standaard woonwijken, die als een schimmel voortwoekeren. Het is benauwend dat je nergens meer tot de einder kunt kijken. Ook in de gezondheidszorg merk je wel dat het drukker wordt. Mijn vrouw had een hernia en is daarvoor in Nicaragua snel en professioneel geopereerd. Op dezelfde operatie had ze hier waarschijnlijk een half jaar moeten wachten."

Volgens Oude Vrielink is Nederland niet alleen voller geworden door de groeiende bevolking, maar slokken de welvaart en de individualisering ook ruimte op. "Toen ik jong was woonden er gemiddeld vijf mensen in een huis, nu zijn dat er ongeveer twee. Nederland is een prima land, maar er is schaarste aan echte ruimte."

Jan Hijkoop (43), die dertien jaar in Mali, Kameroen en Benin woonde, mist de stille plekjes van vroeger. "In Afrika wonen buiten de steden vijftien, twintig mensen per vierkante kilometer. Dat is niet te vergelijken met Nederland. Zelfs langs de Friese meren is het volgebouwd met bungalowparken. En bij de idyllische strandjes waar wij vroeger gingen zwemmen, moet je nu een toegangskaartje kopen. Op een mooie dag naar het strand gaan is er trouwens helemaal niet meer bij. Ik herinner me van vroeger dat er alleen in de spits files waren. Nu sta je ook op zondag met de auto stil."

Ook op het water is de drukte toegenomen, vertelt Hijkoop, die graag met een platbodem op de Waddenzee vaart. "Als je van Harlingen naar Terschelling vaart, kom je ook al in de file. Dan moet je snel doorvaren, anders ligt de haven vol en gaat de ketting ervoor."

Volgens Karel Braat (54), die twaalf jaar met tussenpozen in het buitenland woonde, de laatste twee jaar in Mozambique, leidt de toegenomen drukte tot meer agressie. "Met het aantal burgers is ook het aantal regeltjes dat hen in toom moet houden gegroeid. En daarmee weer het aantal overtredingen. Ik zie vaker mensen door een rood stoplicht rijden." Dat Nederland voller is geworden, heeft volgens hem ook gunstige bijeffecten. "Er is een grotere verscheidenheid aan restaurantjes en het aanbod in winkels is drastisch uitgebreid. De groei van de bevolking heeft kennelijk ook de economie gestimuleerd."

Zie ook:

16 miljoen is een 'slag in de lucht' (6 maart 2001)