We klussen wat af. In de vrije uurtjes neemt Nederland massaal de boormachine, hamer en schroevendraaier ter hand in de hoop de eigen woning te verbeteren. In de afgelopen tien jaar is het bedrag dat per hoofd van de bevolking in bouwmarkten en ijzerwarenwinkels wordt uitgegeven dan ook bijna verdubbeld. En we klussen vooral na een verhuizing.

Door Cor-Peter Pasma

De Nederlandse consument besteedde in 1999 bijna acht miljard gulden in de doe-het-zelfbranche. Dat is ongeveer acht procent van het totale budget en veertig procent van al het geld dat aan wonen wordt uitgegeven. Cijfers voor 2000 ontbreken nog, maar het Hoofdbedrijfschap voor de Detailhandel verwacht dat het afgelopen jaar de acht miljard gulden ruim is gepasseerd. Sinds tien jaar stijgen de bestedingen van de consument in bouwmarkten en ijzerwarenwinkels met ongeveer acht procent per jaar. Klussen in en rond het huis blijkt ongekend populair.

Volgens het Centraal Bureau voor de Statistiek (CBS) is de oorzaak te vinden in de aanhoudende economische groei. Het groeiende eigen woningbezit in combinatie met de grote belangstelling voor de eigen woonomgeving zorgt ervoor dat jaarlijks 10 procent van de Nederlandse koopwoningen wordt verbouwd. Bovendien klussen woningbezitters aanzienlijk meer dan huurders. Van de verbouwingen doet maar liefst 36 procent van de woningbezitters de klus helemaal zelf. Nog eens twaalf procent schakelt de ‘handige kennis' in. Verder verhuist in Nederland jaarlijks één op de tien mensen wat een tweede reden is om met boormachine of verfkwast aan de slag te gaan. Zo blijkt onder meer dat 85 procent van alle nieuwe keukens wordt aangeschaft tijdens een verhuizing.

De onderzoekers van het CBS concluderen ook dat de doe-het-zelfartikelen veel gebruiksvriendelijker zijn geworden. Waardoor een steeds grotere groep de klussen zelf kan uitvoeren. Zo is voor het installeren van een kraan niet langer nodig om te kunnen solderen of lassen, maar kan met teflontape de aansluiting eenvoudig worden dichtgemaakt. Ook het leggen van een laminaatvloer was voorheen voorbehouden aan de vakman. Tegenwoordig zijn zelfklevende varianten op de markt verkrijgbaar die het leggen van de vloer een stuk eenvoudiger maken.

De bouwmarkten spelen hier een belangrijke rol in. In de schappen vindt de doe-het-zelver veel kant- en klaarproducten. Wie bijvoorbeeld bezig is met de verbouwing van de badkamer kan voor de afvoer van het badwater een compleet pakket kopen, inclusief gebruiksaanwijzing. Een klus die vroeger alleen door de loodgieter werd gedaan. Ook het prijsniveau van elektrisch gereedschap is in de loop der jaren aanzienlijk gedaald. Voor een paar honderd gulden heeft de doe-het-zelver al de beschikking over schuur- boor- en zaagmachines waarmee de belangrijkste klussen gemakkelijk kunnen worden uitgevoerd. Samen met de informatie die wekelijks door televisieprogrammas als Eigen Huis en Tuin (RTL4) en Klussen en Wonen (SBS6) neemt bovendien de kennis van de doe-het-zelver alleen maar toe waardoor almaar ingewikkeldere klussen kan uitvoeren.

,,Je kunt rustig stellen dat er tegenwoordig niemand meer is die niet zelf op zijn minst zelf een plankendragersysteem heeft opgehangen'', zegt Robert Heine van de Style Council, een conceptbureau voor de detailhandel. Hij is onder meer betrokken bij de inrichting van de Woonmanifestatie die van 21 tot en met 25 februari in de Jaarbeurs in Utrecht wordt gehouden. ,,Je ziet dat het terrein dat vroeger exclusief aan de klusjesman en de aannemer was voorbehouden door de doe-het-zelver wordt ingenomen. Het eigen huis moet steeds mooier en kwalitatief beter worden.''

,,Die trend is ook heel duidelijk te zien in woonwinkel Nijhoff in Baarn. Die had altijd al een combinatie tussen wonen en doe-het-zelven, maar zes jaar geleden besloot dat bedrijf juist die combinatie te benadrukken en te actualiseren. Die formule is een succes gebleken'', zegt Heine.

Hij gaat verder: ,,De almaar toenemende belangstelling voor wonen in het algemeen draagt daar natuurlijk ook aan bij. De prioriteiten zijn de laatste jaren behoorlijk veranderd. Het budget wordt niet langer alleen aan bijvoorbeeld kleding en voeding besteed. Overigens is het niet zo dat mensen, zoals je vaak op televisie ziet, in één keer een metamorfose in hun huis doen. Mensen pakken per jaar één ding aan en daar worden de activiteiten en aankopen op aangepast. Bijna niemand woont in een compleet gestileerd huis. Het kastje van grootmoeder moet ook een plek krijgen.''

Ook bij het Centrum Vakopleidingen merken ze dat de belangstelling voor klussen enorm is. Sinds de zomer vorig jaar organiseert het centrum in samenwerking met de Gamma diverse cursussen. ,,En de belangstelling voor die cursussen neemt alleen maar toe'', zegt M. van Lente van het Landelijk Bureau Vakopleidingen. ,,Volgens mij is die belangstelling voor een belangrijk deel te danken aan alle televisieprogrammas die over klussen en wonen gaan.''

,,In buurthuizen en wijkcentra werden natuurlijk al veel meer klusavonden georganiseerd, maar vaak worden die gegeven door de handige buurman. Wij hebben met een pilot getest of er ook belangstelling was voor een cursus die door vakmensen wordt gegeven. Dat bleek een succes en inmiddels geven we op 21 locaties in Nederland dergelijke opleidingen.''

De cursussen van het Centrum Vakopleidingen zijn eenmalig en worden 's avonds gehouden. ,,Je kunt van een avondcursus ‘elektriciteit in en om het huis' natuurlijk niet verwachten dat je in één keer volleerd elektricien bent. Dat gaat natuurlijk niet. De avonden zijn bedoeld om de basisvaardigheden van een klus te onderwijzen.''

Doe-het-zelven is dus onmiskenbaar populair. Booming business voor de bouwmarkten en ijzerwarenwinkels zou je dus zeggen. ,,Wanneer je naar de doe-het-zelfbranche in zijn geheel kijkt, kun je zeggen dat het erg goed gaat. Maar de kleinere speciaalzaken hebben desondanks toch moeite om zich staande te houden tussen het geweld van de grote bouwmarkten. De prijsconcurrentie is enorm'', zegt A. Kuiper, secretaris van de Nederlandse Vereniging van Handelaren in IJzerwaren en Speciaalzaken. ,,Sinds korte tijd komen er weer kansen voor de kleinere zaken. Er zijn steeds meer klussers die niet langer meer genoegen nemen met modaal materiaal. Deze komen nu bij de specialist terecht. Er is een groot verschil in het boren van een gat in een betonnen wand met een huis-tuin-en-keuken boormachine of met een semi-professioneel apparaat. Het laatste gaat aanzienlijk beter.''

Volgens Kuiper proberen de kleinere zaken zich te onderscheiden van de grote bouwmarkten door kennis en service. ,,Iedereen die klust kent minder geslaagde producties. Bij de bouwmarkten kun je weliswaar voor niet al te veel geld een wc-pot kopen, maar daarna moet je het zelf maar uitzoeken. Bij de specialisten kun je terecht met vragen. Die hebben kennis van de producten die ze verkopen. Daar zijn ze tenslotte ook specialist voor.''