Er is al een Poetinheuvel, er komt een Poetinkerk, maar bij de persoonlijkheidscultus rondom de Russische president is niet alles wat het lijkt.

Door onze correspondent COEN VAN ZWOL

MOSKOU, 17 FEBR. "Ontoelaatbaar" noemde de Russische president Poetin begin dit jaar de cultus die rond zijn persoon groeit. Aanleiding was een fabriekje in St.Petersburg dat de president in massaproduktie wilde nemen: Bronzen Poetin-bustes voor op het bureau en de schoorsteenmantel. "Ik wil de makers bedanken en ze vragen ermee op te houden", reageerde de president. Maar klaagde ook Stalin niet vaak over al te barokke lofprijzingen? En was dat voor zijn aanhang niet slechts aanleiding om de bovenmenselijke bescheidenheid van de leider te prijzen? Zeventig procent van de Russen is nog altijd zeer ingenomen met 'onze Poetin'. Niet zozeer om zijn politiek, zo lijkt het, maar omdat zij zich geen zorgen meer maken over politiek. Na de achtbaanjaren onder Boris Jeltsin brengt Poetin rust. In dit land van iconen kan een cultus dan niet lang uitblijven. Er is inmiddels een Poetinheuvel, waar de president graag komt skiën. Komend jaar wordt bij Rostov aan de Don de eerste Poetinkerk gewijd. Ambachtslieden verdienen de kost met portretten en beeldjes voor het dankbare volk.

Twee weken geleden opende Oleg Kalmikov in Moskou de expositie 'Onze Poetin', tien doeken van de schilders Fjodor Doebrovin en Valeri Podkoeiko. Doebrovin schildert de president metershoog in modern- heroïsche poses. Poetin fier in de wind op een nucleaire onderzeeër, bedachtzaam lopend door het Kremlin, bezorgd op weg van zijn auto naar een militair vliegtuig. Podkoeiko legt zich toe op expressionistisch portretten, onder meer van Poetin als kind: 'Vova'. Kalmikov ziet de expositie als experiment. De amateur-psycholoog wilde naar eigen zeggen vooral reacties peilen.

"Mijn hypothese luidde dat de internationale pers dit zou aangrijpen voor bezorgde stukken over neo-Stalinisme. U heeft mij niet teleurgesteld. Alle Amerikaanse kranten hebben erover geschreven. En de Russen? Ik heb eenvoudige lieden waargenomen die 'goedendag Vladimir Vladimirovitjs' tegen de portretten zegen. Zo, en nu ga ik u interviewen." De galeriehouder haalt een televisiecamera te voorschijn. "Is Poetin voor u als westerling 's werelds grootste irritatiefactor?"

Kalmikov beschouwt zijn schilderijen als "ware volkskunst, taboe voor de intelligentsia". "Het gaat om schilders uit de provincie. Zij maakten de doeken in opdracht van lokale zakenlieden, maar die kwamen niet over de brug", zegt hij. "Toen greep ik mijn kans."

Blijkens het gastenboek hebben sommige bezoekers de zaak uiterst serieus genomen. "Macht dient gerespecteerd te worden en kracht uit te stralen", filosofeert een bezoeker. "Magnifiek! Dank voor deze expositie, dank voor deze held", schrijft een ander. "Hij heeft onze steun nodig." En de president? Kalmikov: "Hij leert maar leven met zijn persoonlijkheidscultus. Poetin moet het land besturen en zich niet met de vrije expressie bemoeien."