In: Cinerama 2 en The Movies, Amsterdam; Filmcentrum Poelestraat, Groningen

Gevoelsarme mannen verloren in de sneeuw

Door HANS BEEREKAMP
Bijna drieënhalf jaar na de eerste vertoning door het festival van Venetië en een kleine twee jaar na het toekennen van een Oscar voor de beste mannelijke bijrol aan James Coburn, bereikt Paul Schraders Affliction de Nederlandse bioscoop.

Nu is de verfilming van de gelijnamige roman uit 1989 van Russell Banks (wiens The Sweet Hereafter eerder verfilmd werd door Atom Egoyan, toevallig ook met Paul Sarossy achter de camera) ook geen gemakkelijk product: somber, deprimerend en een beetje langdradig, maar ook consequent, authentiek en intens.

Coburn, een westernveteraan, speelt met gezag de rol van een alcoholische oude man in een gat in New Hampshire, waar het vermoedelijk het hele jaar sneeuwt. Hij is nauwelijks tot affectie in staat, maar heeft wel zijn zonen hun leven lang geslagen. De ene is ontsnapt naar de stad en geeft les aan de universiteit, de andere is gebleven, werkt als verkeersagent en maakt een puinhoop van zijn leven door de gewelddadigheid van pa te continueren. Willem Dafoe speelt de goede zoon, tevens verteller, en is zo net als in Light Sleeper (1987) het alter ego van Schrader, de zoon van strenge Hollandse calvinisten in Michigan. Nick Nolte, ook genomineerd voor een Oscar, speelt subliem de grote onhandige bullebak met een klein hartje.

Zoals altijd excelleert Schrader in de karaktertekening van mensen met gevoelsarmoede. De film doet nog het meest denken aan Hardcore (1987), waarin ouderling George C. Scott zijn dochter gaat halen uit de pornogoot van de grote stad. Schraders scenario is dit keer echter minder geraffineerd dan je van de auteur van Taxi Driver en Raging Bull mag verwachten. Affliction heeft een gecompliceerd subplot over een mogelijke moord op een vakbondsman door corrupte politici, die er na bijna twee uur niet toe blijkt te doen. Dan hadden we liever nog wat langer gekeken naar de blik van Nolte als zijn dochtertje niet bij hem wil blijven, of de reactie van Coburn op de religieuze kwezelarij van zijn volwassen dochter. Misschien is dit scenario, gebaseerd op een roman van vijfhonderd pagina's, Schraders balorige reactie op het automatisme waarmee de filmindustrie altijd een misdaadplot eist in elke film die geen romantic comedy is, maar Affliction zou beter zijn geworden, als Schrader zich geconcentreerd had op de psychologische onmacht van mannen in de kou met handen als kolenschoppen.