Filmprogramma in De Balie, Amsterdam. Vr 5 t/m zo 7 januari. Tel. (020) 5535151. Informatie www.balie.nl/cinema

In 1991 kwam het International Documentary Filmfestival Amsterdam (IDFA) tot de ontdekking dat het niet eenvoudig is om op afstand de dialoog te bevorderen tussen Israëlische en Palestijnse filmmakers.

Sindsdien is de politieke situatie in het Midden-Oosten veel explosiever geworden, en moest zelfs een lokaal gemeenschappelijk initiatief, het Basic Trust Tel Aviv- Ramallah-festival, dat vorig jaar voor de tweede keer zou plaatsvinden, de handdoek in de ring gooien. Die schipbreuk vormde de directe aanleiding voor een groep Nederlanders om in De Balie opnieuw een alternatief op te zetten, onder de titel The Empty Land. Het sarcasme van dat motto geeft aan dat dit een festival is dat partij kiest voor het Palestijnse standpunt.

Gedurende drie dagen worden er in De Balie documentaires vertoond over de aanspraken van degenen die in 1948 door de vorming van de staat Israël van hun land verdreven werden. De meeste documentaires (en een enkele speelfilm) zijn gemaakt door Palestijnen of laten hen aan het woord komen. Al-Sabbar van de Zwitserse regisseur Patrick Bürge volgt een groep fotografen uit Nazareth, die de ruïnes van Palestijnse dorpen op Israëlisch grondgebied in kaart willen brengen. Ze worden daarbij gehinderd door politiemensen, militairen, bewakers en kolonisten, die vinden dat die foto's niet gemaakt mogen worden. Hun haat is net zo stuitend als de beelden die Bürge maakte van een peuterspeelzaal in een Libanees vluchtelingenoord, waar twee Palestijnse kinderen met een davidsster op de borst met een speelgoedpistooltje een bloedbad naspelen. Propagandafilms lijken geen vat meer te krijgen op de absurditeit van de huidige situatie. De schrijnende getuigenissen van Palestijnse ex-gevangenen in Light at the End of the Tunnel van Sobhi al-Zobaidi roepen meer vragen op dan de film beantwoordt. Meer inzicht verschaft Happy Birthday Mr. Mograbi, een deels nagespeelde documentaire waarin de Israëliër Avi Mograbi (in de trant van Nanni Moretti of Michael Moore) de festiviteiten rond het vijftigjarig bestaan van zijn land laat contrasteren met een poging om die verlaten dorpen uit Al- Sabbar op verzoek van een Palestijnse journalist te filmen. Ook de toon van Settlers van de Schot Sean McAllister, eerder vertoond in het Schaduwfestival van IDFA, is effectiever. McAllister maakte in de trant van de cinéma vérité een integer dubbelportret van twee buitenstaanders in Jeruzalem: een Palestijn van Afrikaanse afkomst met een alcoholprobleem, en een orthodoxe Amerikaanse jood, die erop staat geen kolonist te worden genoemd, maar zich soms wel zo gedraagt. Als McAllister iets duidelijk maakt in Settlers, dan is het dat de rol van de media - het verkopen van de boodschap - in het Israëlisch-Palestijnse conflict van doorslaggevend belang is. Door consequente observatie ontmaskert zijn camera het beeld dat beide protagonisten van zichzelf en van hun 'zaak' willen verkopen. Het is een uiterst nuttige les voor wie in dit politieke gekkenhuis door de vertoning van films nog de publieke opinie zou willen beïnvloeden.