Sergej Michalkov, 87, tekstdichter van Stalins Sovjet-volkslied, heeft ook de tekst gemaakt van het nieuwe Russische volkslied, dat gisteren voor het eerst werd gezongen.

Door onze correspondent COEN VAN ZWOL

MOSKOU, 2 JAN. In 1943 dichtte hij de tekst van de Sovjet-hymne terwijl Stalin letterlijk over zijn schouder meekeek. In 1977 schrapte hij op bevel van Brezjnev Stalins naam. En in 2000 keurde Vladimir Poetin zijn derde tekst voor het volkslied goed.

Met de herinvoering van de oude Sovjetlied is de breuk tussen verleden en heden geheeld, zei Poetin op nieuwjaarsnacht, waarna een koor voor het eerst de nieuwe tekst inzette. Dat de 87-jarige Sergej Michalkov die mocht schrijven, is inderdaad een keus voor continuïteit. En voor conformisme, menen liberale critici, want in Rusland staat Michalkov bekend als de ultieme meeloper. Onlangs was hij weer op televisie, de vier Leninordes opgepoetst, om uit te leggen dat termen als 'heilige staat' en 'moederland onder de hoede van God' hem "zeer dicht aan het hart liggen". Sergej Michalkov, zoon uit een rijk aristocratisch geslacht, doorliep een opmerkelijke loopbaan. Vader Michalkov, eigenaar van de grootste privé-bibliotheek van Rusland, verborg zich na de revolutie in de Kaukasus en begon een kippenboerderij. Zoon Sergej trad uit de schaduw. Op 26-jarige leeftijd trok hij de aandacht van Stalin door op de verjaardag van diens dochter Svetlana het sentimentele rijmpje 'Svetlana' te publiceren. De eerste Stalinprijs was binnen.

Michalkov legde zich toe op kinderboeken, maar zijn doorbraak was het volkslied. In 1943 besloten Michalkov en collega El-Registan, op dat moment frontjournalisten, mee te doen aan de prijsvraag voor een tekst. Eind oktober kreeg het duo een telefoontje: Stalin wilde met hen verder. Er volgden zes bijeenkomsten in het Kremlin, waarbij Stalin met rood potlood wijzigingen in de marge krabbelde. 'Heilig bastion' werd 'krachtig bastion', 'edele unie' werd 'onverbrekelijke unie'. Michalkov vertelt graag dat zijn enige beloning het rode potloodje van Stalin was. Zijn critici hebben een andere versie. Toen de tekst klaar was, vroeg Stalin de componist Aleksandrov en het schrijversduo hoe ze beloond wilden worden. Aleksandrov vroeg een auto, El-Registan een buitenhuisje en Michalkov het rode potlood. Zo kreeg Michalkov het potlood, de auto én het buitenhuis.

Michalkovs ster steeg, zijn kinderboeken rolden in enorme oplagen van de persen: meer dan 200 miljoen werden er gedrukt. Generaties Russen groeiden ermee op. Op de kleuterschool lazen ze zijn ABC, leerden ze het gezag respecteren in de persoon van de zwijgzame, boomlange politieman Oompje Stjopa. En Michalkov genoot van de macht. Toen de jonge dichter Jevtoesjenko het waagde zijn hymne te hekelen, gaf hij hem bevel de tekst uit zijn hoofd te leren. Tussen 1970 en 1990 was Michalkov hoofd van de Schrijversbond. Hij werkte mee aan de veroordeling van Pasternak en Solzjenitsyn, maar pleitte achter de schermen soms voor vervolgde collega's. De orthodoxe kerk gaf hem later een onderscheiding voor zijn discrete lobbywerk.

Na de val van de Sovjet-Unie smolten het geld en privileges weg. In interviews klaagde de oude man nog slechts over moreel verval en losbandige jeugd. Armoede hoefde hij niet te lijden, want zijn zonen - de filmregisseurs Nikita Michalkov en Andrej Kontsjalovski - zijn beroemd. En de aartsreactionair Nikita is even vertrouwd met de macht als zijn vader. 'Arm Rusland, drie Michalkovs die u in de kont kruipen', dichtte een acteur.

Hoeveel van de nieuwe tekst nu werkelijk van zijn hand is, is onduidelijk. Uitgelekte, bombastische versies met een 'machtige Russische adelaar die opnieuw zijn vleugels spreidt' zijn in elk geval verwaterd tot de huidige, mild-patriottische tekst. Maar met Rusland leeft Michalkov weer in vrede. "Rusland is opnieuw zijn eigen weg ingeslagen", constateert hij tevreden.

( a d v e r t e n t i e s )