Filmmuseum, Amsterdam (matinees tot en met 7 januari)

Kerstklassieker in nieuwe kopie

Door

SANDRA HEERMA VAN VOSS
George Bailey heeft zich zijn leven lang voorbeeldig gedragen. Als klein jongetje redde hij zijn broertje Billy al het leven door hem in een wak achterna te springen.

Na de dood van zijn vader volgt George hem op als directeur van een goeiig bankje, de Building & Loan, en vervallen zijn plannen voor een studie of een exotische 'trip to Europe'. George trouwt met Mary, net als hij geboren en getogen in het suffe Bedford Falls, en betrekt met haar een oude, tochtige villa waar alles voortdurend stukgaat. George en Mary krijgen kind na kind, en de clientèle van de Building & Loan wordt elk jaar armer en aanhankelijker door crisis en oorlog. De verantwoordelijkheden stapelen zich op.

Als zijn zaakje failliet dreigt te gaan door een plotseling kastekort en zijn dochtertje ook nog ziek wordt, wordt het George opeens teveel. Op Kerstavond ontvlucht hij huis, vrouw en kindertjes en rijdt zijn auto tegen een boom. Hij wil er een eind aan maken en hangt al over de reling om zich in de rivier te storten, als er voor hem met een schreeuw een man in het water valt. Meteen komt George's ware heldenaard weer boven: hij springt in het diepe en redt de onbekende drenkeling. "Ik wist dat je mij zou redden, en zo redde ik jou", zegt het mannetje even later tevreden. Hij blijkt Clarence Oddbody te heten en zegt een engel te zijn - nog zonder vleugels weliswaar, want die moet hij nog verdienen. Clarence is naar de aarde gestuurd om George zijn fatale voornemen bijtijds uit het hoofd te praten.

Na een mager succes in de bioscopen in 1946 groeide Frank Capra's It's a Wonderful Life door veelvuldige vertoning op televisie (en elk jaar in december in het Filmmuseum, dit keer in een gloednieuwe kopie) uit tot een kerstklassieker. Daar heeft de film ook alle prettige kenmerken van: veel goede mensen met blije gezichten, en op de valreep nog sneeuw, kaarslicht en een happy end. Maar het is ook een ernstig, intens geacteerd drama over de beperkingen die het leven van elk mens binnensluipen op het moment dat hij volwassen wordt en hij zijn toekomstplannen aan de realiteit getoetst ziet. 'Life is what happens to you while you're busy making other plans', schreef John Lennon eens, en zo vergaat het George Bailey ook. Zijn leven als huisvader, bankdirecteur en weldoener heeft vorm gekregen zonder dat hij er ooit sturing aan kon geven; zijn geluk en zijn ongeluk zijn hem overkomen in plaats van dat hij ze ooit op kon zoeken. Die onmacht maakt hem radeloos - en daardoor ziet hij de goede kanten van zijn leven over het hoofd.