HELLS ANGELS vormen "puur een motorclub": van "vrije jongens aan de rand van de maatschappij", aldus hun president Big Willem in Amsterdam. Wie er anders over denkt, zij gewaarschuwd. Sterker, die loopt het gevaar letterlijk in elkaar geslagen te worden. Afgelopen dinsdag heeft een tiental motorduivels de televisiepresentatoren Frits Barend en Henk van Dorp vlak voor hun dagelijkse uitzending fysiek toegetakeld. Het duo bood daarop zijn excuses aan voor de kwalificatie 'crimineel'.

De verontschuldigingen van Barend en Van Dorp kunnen niet serieus genomen worden, al is het maar omdat ze onder dreiging van geweld zijn uitgesproken. Sinds dinsdag staat namelijk het omgekeerde als een paal boven water. De Hells Angels die de twee in de tv-studio hebben mishandeld, zijn puur crimineel en moeten justitieel worden aangepakt. Dat is niet alleen een opdracht voor de politie. Ook de slachtoffers van het geweld, journalisten niet uitgezonderd, moeten daarom aangifte doen. Dat vereist dat de autoriteiten bescherming bieden waarin burgermoed kan gedijen. Want als de burger bang is naar de politie te gaan, sterft de rechtsstaat. Zo simpel en principieel is het.

Maar daarmee zijn de problemen met de Hells Angels niet opgelost. Het begrip 'criminele organisatie' is juridisch gezien niet in een handomdraai aan te tonen.

DE HELLS ANGELS vormen onmiskenbaar een organisatie. Ze hebben zich georganiseerd in 'chapters' die niet bepaald uit zijn op koninklijke goedkeuring van hun vereniging. Overal in de wereld waar Hells Angels zich als motorclub in de burgerlijke samenleving manifesteren, vallen doden en gewonden. Medio jaren zestig werden ze ontdekt door de toenmalige tegencultuur, die deze 'vrije jongens' wel geinig vonden. Het pakte totaal anders uit. Het popfestival in Altamont (Californië) eind jaren zestig - de Rolling Stones hadden Hells Angels ingeschakeld als lijfwachten - was het keerpunt. Sindsdien duiken de Hells Angels regelmatig op als het gaat om geweld op poppodia, drugshandel of prostitutie. Ook in Nederland, zoals begin dit jaar bleek bij een afrekening in een Haarlems bordeel.

Voor het adjectief crimineel is uiteraard meer bewijs nodig dan krantenknipsels. Dat Hells Angels onlangs hun doodgeschoten kameraad Sam Klepper, die voor zijn dood een grote rol zou hebben gespeeld in de hoofdstedelijke drugshandel, onder politiebegeleiding naar zijn graf konden escorteren, is ergerniswekkend. Zeker als de politie een paar dagen later tientallen agenten inzet om, ongelogen, fietsers zonder achterlicht te bekeuren. Irritatie dat tuig ongemoeid wordt gelaten, is desondanks geen afdoende bewijs dat er sprake is van een criminele organisatie.

DAT WIL ECHTER allerminst zeggen dat justitie machteloos is. Integendeel. Het strafrecht kent artikel 140, dat oorspronkelijk is bedoeld als wapen tegen groepen die feitelijk als bendes optreden. Met 140 in de hand hoeft het openbaar ministerie niet louter de individuele betrokkenheid bij crimineel gedrag te bewijzen, maar is het lidmaatschap van een organisatie die zich formeel of feitelijk bezighoudt met misdadige praktijken al een wettelijke aanwijzing.

Artikel 140 is de afgelopen decennia regelmatig gebruikt, bijvoorbeeld tegen de activisten in het kraakpand Vrankrijk tijdens de Eurotop van 1997 in Amsterdam. Bij de rechter heeft justitie daarna het lid op de neus gekregen. Maar dat betekent niet dat artikel 140 nu maar moet worden vergeten. Het rapport van de parlementaire enquête- commissie die de IRT-affaire heeft onderzocht en heeft vastgesteld dat "bin nenlandse en buitenlandse drugsbendes volop gebruikmaken" van de hand- en spandiensten der Hells Angels, biedt genoeg aanknopingspunten voor opsporing en vervolging.

Mits de politie daarvoor mensen kan vrijmaken. Dat nu is helaas de vraag. Scheidend burgemeester Patijn van Amsterdam zei gisteravond op de lokale televisiezender dat de politie afgelopen jaren haar 'informatieposities' in enkele gewelddadige subculturen heeft verwaarloosd. Hij doelde op de hoofdstedelijke kraakbeweging, die meer en meer bevolkt wordt door kraaktoeristen uit bijvoorbeeld Italië.

ALS DAT WAAR is, valt te hopen dat deze geringere aan dacht ten goede is gekomen aan 'informatieposities' onder criminelen die niet alleen de openbare orde verstoren, maar op een nog veel breder terrein actief zijn.

Het aanpakken van de misdaad onder Hells Angels is dan ook meer een kwestie van politiële prioriteiten dan van strafrechtelijke mogelijkheden.

( a d v e r t e n t i e s )