Voor de Palestijnen in de Gazastrook is het vredesproces met Israël verleden tijd. Het heeft hun niets opgeleverd behalve de dictatuur van Yasser Arafat.

Door onze correspondent JORIS LUYENDIJK

GAZA-STAD, 30 NOV. Gaza hangt vol met propaganda en eerbewijzen aan de inmiddels meer dan 250 'martelaren'. De televisie zendt afschuwelijke beelden en opzwepende pattriotische liederen uit. Westerlingen wordt dreigend gevraagd of ze Amerikaans zijn. Voor de winkelruiten hangen posters met afbeeldingen van Israëlische produkten en de tekst 'dit maken ze voor ons'. Daar beneden staan foto's van dode kinderen: 'en dit maken ze van ons'. Voor de Palestijnen is het vredesproces voorbij. "Mensen willen niet dat Yasser Arafat terugkeert naar de onderhandelingstafel", zegt Ziyad Abu Amr, van de Palestijnse wetgevende raad. "Ze willen onafhankelijkheid. Nu. Als Arafat volgens de oude formule weer gaat praten, krijgt hij intern een groot probleem." "Het is duidelijk dat onderhandelingen tot niets leiden", zegt voormalig onderhandelaar en directeur van het Rode Kruis, Haydar Abdel-Shafi. Het is de teneur in alle gesprekken in Gaza met prominenten van allerlei pluimage, diplomaten en met gewone mensen op straat: genoeg is genoeg. Het vredesproces was een truc, een dekmantel om intussen joodse nederzettingen te bouwen in het gebied dat volgens resoluties van de Verenigde Naties Palestijns is. "Als de agressie voortduurt kunnen we ook operaties binnen Israël niet uitsluiten", zegt nu Ahmed Hillis, een van de hoogste mannen onder Arafat, in alle openheid. Nog maar anderhalf jaar geleden, bij de verkiezingsoverwinning van premier Barak, hing Gaza vol met posters van de Amerikaanse president Bill Clinton. Zijn bezoek aan Gaza werd door velen uitgelegd als een historische erkenning van het Palestijnse recht op zelfbeschikking. Op veel plaatsen was Clinton over Saddam Hussein heengeplakt; de Palestijnen keken niet meer naar een geïsoleerde Iraakse dictator, maar naar het machtigste land ter wereld. Ze hadden twee jaar de rechtse Netanyahu doorstaan, nu zou de beloning komen.

Maar die kwam niet. De nederzettingenbouw ging sneller dan ooit. De drie miljoen Palestijnen bleven verarmen: sinds 'Oslo' zijn ze gemiddeld tien procent armer geworden, de economische schade van de afgelopen twee maanden niet meegerekend - deze wordt geschat op nog tien procent van het Bruto Nationaal Product. Een onafhankelijke staat is er nog steeds niet, ondertekende verdragen zijn niet nagekomen.

De wel opengestelde corridor (safe passage) tussen de Westelijke Jordaanoever en Gaza blijkt een ellende. "Je wordt bijeengedreven in een koeienstal", zegt een Palestijnse consultant, "waar Israëlische jochies in uniform je eindeloos vernederen". Voor 'Oslo' reed je in anderhalf uur van Gaza naar Ramallah op de Westelijke Jordaanover, nu kost het de Palestijnen vier uur. Als ze al mogen, want 40 procent van de aanvragen voor de benodige 'magneetstrip' is door Israël afgewezen. "Ik ben van hieruit makkelijker in New York dan in Jeruzalem", zegt mensenrechtenactivist Sourani. "Als Israël tenminste ons vliegveld niet heeft dichtgegooid." Sinds het begin van de huidige onlusten is de safe passage helemaal afgesloten. Gaza is weer een gevangenis.

De desillusie wordt verdiept door de enorme corruptie bij de eigen autoriteiten en de steeds grovere mensenrechtenschendingen. Arafat en zijn mannen uit de diaspora smeden de Palestijnse gebieden steeds meer om tot een Arabische dictatuur. Alleen de fundamentalisten brengen nog een oppositieweekblad uit, op de opiniepagina van de twee grootste kranten Al-Quds en Al-Ayyam staan vaak dezelfde stukken, alleen de koppen verschillen. Hadden de Palestijnen daarvoor tijdens de eerste intifadah zoveel geleden, toen Arafat in comfortabele ballingschap in Tunis zat?

Hoe het nu verder moet, weet iedereen: onverkorte terugtrekking door Israël uit alle bezette gebieden. Maar hoe het verder zal gaan, daarover heerst onzekerheid. Israël zal de geweldsgolf verder opstuwen, zeggen de Palestijnen, om de eenzijdige annexatie van bepaalde Palestijnse gebieden te rechtvaardigen. Want als Israël de situatie werkelijk in de hand had willen houden, vragen de Palestijnen, waarom schiet het dan met echte kogels in plaats van rubberen, en waarom mikt het op hoofden in plaats van onderlichamen? Voor Israël, zeggen de Palestijnen, is vrede de voortzetting van oorlog met andere middelen.

"Israël wil de Palestijnen maar wat graag een staat geven", zegt een goed ingevoerde diplomaat bij een internationale hulporganisatie. "Daarmee scoren ze internationaal, en zijn ze juridisch niet meer aanspreekbaar als 'bezettende macht'." Maar wat Israël volgens deze diplomaat en anderen absoluut niet wil geven is soevereiniteit. "Ze zien een Palestijnse staat voor zich waarbij zij nog steeds de grenzen controleren, het water, de elektra." De wirwar van joodse nederzettingen, de speciale wegen ernaartoe en de legerposten om die weer te bewaken stellen Israël in staat alle strategische posities in de Palestijnse gebieden te behouden en ook na de onafhankelijkheid ieder moment het dagelijks leven te ontwrichten, zeggen de Palestijnen.

"Israël zet de deuren open naar joden uit de hele wereld om ieder moment hier in een nederzetting in het hart van Gaza te komen wonen", zegt Ghazi Hamid, hoofdredacteur van het moslimfundamentalistische weekblad Al-Risala.

"Maar ik mag al vijftien jaar niet naar de Westelijke Jordaanoever." Het is geen peace process, grappen anglofone Palestijnen, maar een piece process, kleine stukjes dichtbevolkt en dus moeilijk te controleren land mogen ze voortaan zelf besturen. En daar blijft het bij. "Ga eens naar Rafah aan de Egyptische grens", zegt de consultant. "Voor Oslo gaf je je paspoort aan een Israëlische soldaat, na Oslo aan een Palestijnse. Maar wat je niet ziet is dat die Palestijn jouw paspoort meteen doorgeeft aan diezelfde Israëlische soldaat. Er is een buffer gecreëerd tussen Israël en ons: de Palestijnse autoriteiten. Maar de controle blijft bij Israël."

( a d v e r t e n t i e s )