Door HANS BEEREKAMP
AMSTERDAM, 29 NOV. Door de drie nominaties voor de Joris Ivens Award van het dertiende IDFA laat de jury onder voorzitterschap van de Russische regisseur Victor Kossakovski zich kennen als een eigenzinnig en moedig gezelschap.

Het bracht een overtuigende hiërarchie aan in het naar veel kanten uitwaaierende competitieprogramma en koos voor drie consistente, stijlvaste films, die open deuren en voor de hand liggende sentimenten vermijden. Relatief het minst sterk is Jenseits von Tibet van de Duitse Solveig Klassen over het huwelijk van een Berlijnse punkzangeres en een Tibetaanse lama in ballingschap. Zonder in formeel opzicht veel potjes te breken behandelt Klassen transculturele misverstanden.

De grootste concurrent van Gert de Graaffs De zee die denkt, een wonderschone oefening in het scheppen van al dan niet aan de werkelijkheid ontleende beelden ter ondersteuning van een vastlopend filosofisch betoog, is de Deense productie Den højeste straf (Maximum Penalty) van Tómas Gislason. Belangrijker dan het verhaal, over een voorman van de Deense communistische partij die in 1998 in Moskou archiefonderzoek doet naar het verdwijnen in 1937 van een Deense topman van de Komintern, is de vormgeving. Gislason, assistent van Lars von Trier, is de bedenker van de door honderd camera's opgenomen scène in Dancer in the Dark. Elke scène in zijn documentaire is opgenomen met twee tot vier camera's, zodat in de montage steeds gesprongen kan worden tussen verschillende standpunten en archiefmateriaal uit het 'glorieuze' verleden, ook uit speelfilms van Eisenstein en Vertov. Gislason gebruikt zo de klassieke Sovjet-montageprincipes briljant tegen zichzelf, in een overrompelend experiment. De enige film die de jury ten onrechte niet nomineert is Agnès Varda's al vaak bekroonde Les glaneurs et la glaneuse. Het lijkt zo de ideale kandidaat voor de speciale juryprijs. De jury van de Zilveren Wolf voor de beste documentaire op video nomineerde twee films over gruwelen: Jung (guerra) nella terra dei mujaheddin en Child of the Death Camps: Truth and Lies. De derde nominatie heeft een ander karakter. De VPRO-productie Hollandse helden zet de conceptueel kunstenaar Cees Krijnen, die een met de Prix de Rome bekroond kunstwerk maakte van het scheidingsleed van zijn moeder, tegenover de nuchtere bezwaren van zijn vader, een gepensioneerde koopvaardijkapitein. De winnaars worden op donderdag bekend gemaakt.