In: 6 theaters

Ajaxtrainer Jan Wouters is geen André Hazes

Door HANS BEEREKAMP
De coup vorig jaar om deze tijd van John Appels André Hazes: zij gelooft in mij lukt maar één keer.

De openingsfilm van IDFA dit jaar mag dan opnieuw een commentaarloze 'observational' documentaire zijn over een populistisch Amsterdams onderwerp, toch zal Roel van Dalens Ajax: daar hoorden zij engelen zingen geen Joris Ivens Award winnen en evenmin een bioscoophit worden.

De reden ligt niet in een gebrek aan dramatisch materiaal. Je zou het relaas over het falen van het eerste team van Ajax in het seizoen van het honderdjarig bestaan zelfs een koningsdrama kunnen noemen, met de ontslagen trainer Jan Wouters als tragische hoofdpersoon. Maar Wouters en zijn spelers hadden minder vertrouwen in Van Dalen dan Hazes in Appel. Mede daardoor biedt de film geen dieper inzicht in de mens achter de smartlap, en wordt zelfs niet duidelijk wat er nu precies mis is gegaan met het bedrijf van de godenzonen. Meer overtuigend dan de verslaggeving van de neergang van Ajax 1 zijn de twee parallelverhalen die Van Dalen als illustratie en metafoor vertelt, over respectievelijk de werving van jong voetbaltalent in Ghana en het drillen van een pupillenteam. Zowel het neo-koloniale delven van menselijke grondstoffen als het afknijpen van zwijgende jongetjes levert pijnlijke en rake scènes op, maar de samenhang met het uitgeschakeld worden in de UEFA-cup door Real Mallorca wordt niet duidelijk.

In zijn eerste bioscoopdocumentaire blijkt televisieveteraan Van Dalen (Kinderen van de Hondsberg, een serie over het Concertgebouworkest) nog niet in staat tot het structureren en componeren van een meeslepende film van anderhalf uur. Bij vlagen wordt de werkelijkheid van een topclub betrapt, maar de geslaagde scènes krijgen in de montage geen kans te ademen, omdat er nog zo veel andere verhalen verteld moeten worden. Ajax: daar hoorden zij engelen zingen had 'direct cinema' kunnen worden, maar dan had de film of drie uur moeten duren, of een aantal thema's radicaal moeten afkappen. De credits, die Van Dalen 'regie en samenstelling' toeschrijven, verraden dat het een televisieprogramma is gebleven.