Door nieuwe hoge heffingen op het ophalen van kadavers zal het illegaal dumpen daarvan toenemen, denken schapenhouders. Ook van schapen met scrapie, een aan BSE verwante hersenziekte.

Door onze correspondent KARIN DE MIK

FINSTERWOLDE, 17 NOV. Natuurlijk mag het niet: dode schapen dumpen in kanalen of natuurgebieden. Toch heeft schapenfokker Jitse Meerstra uit het Groningse Eenrum begrip voor collega's die dat doen. "De overheid vraagt erom", briest hij. "Hoe meer er gedumpt wordt, hoe sneller de heffing zal verdwijnen."

De Groninger schapenfokker is woest dat schapenhouders straks voortaan per keer 75 gulden moeten betalen als een kadaver van lam, schaap of geit door het destructiebedrijf wordt afgevoerd. Kadavers van schapen, lammeren, geiten en runderen ouder dan een jaar gelden als "gespecificeerd hoog risicomateriaal" gezien de kans op scrapie bij schapen. Scrapie is een met BSE vergelijkbare hersenziekte die in verband wordt gebracht met het ontstaan van BSE: runderen die veevoeder aten waarin vlees en beendermeel van met scrapie geïnfecteerde karkassen was verwerkt, zouden de gekkekoeienziekte kunnen krijgen.

De Destructiewet werd begin dit jaar gewijzigd. Waar vroeger kadavers van alle dode dieren in één bak werden verzameld, moeten die van schapen, geiten en lammeren apart worden opgehaald en verbrand. Daardoor maakt de destructor meer kosten, die door de aanbieders moeten worden betaald. Maar Meerstra doet er juist alles aan om zijn schapen gezond te houden, zegt hij. Hij doet nu zes jaar mee aan het scrapiebestrijdingsprogramma, waarvoor de overheid miljoenen aan subsidies heeft uitgetrokken.

Hemmo Bolhuis uit het Groningse Finsterwolde is met zijn 700 schapen een van de grotere schapenhouders in Nederland. Bolhuis, secretaris van de vakgroep schapenhouderij van de Noordelijke Land- en Tuinbouworganisatie (NLTO), vindt de heffing onacceptabel hoog. Per jaar worden er op Bolhuis' bedrijf 1200 lammeren geboren, waarvan gemiddeld tien tot vijftien procent doodgaat. Tussen 1997 en nu was hij elke keer een tientje kwijt wanneer de vrachtauto langs zijn bedrijf reed om de kadavers op te halen. "Dat kostte me dus tussen de 400 en 600 gulden per jaar. Maar straks zal dat zo'n 3.000 gulden zijn. Reken maar uit: veertig stops keer 75 gulden." Hij zegt best te willen betalen voor de volksgezondheid. "Maar deze heffing is veel te hoog." Vooral ook gezien het feit dat de marges in de schapenhouderij smal zijn, meent Bolhuis. Ontduiking van de wet, binnen de sector 'mijdingsgedrag' genoemd, komt voor. Het gebeurt geregeld dat dode schapen worden gedumpt. Bolhuis: "Van de zomer dreef er een tiental kadavers in het IJsselmeer." Natuurlijk keurt hij dat af. "Illegaal dumpen kunnen we niet accepteren, want dan wordt het een grote puinhoop. De kans op botulisme is groot en de maden in de kadavers kunnen andere schapen bevuilen." Toch kan hij ook begrijpen dat schapenhouders ertoe besluiten. "Ik krijg telefoontjes van collega's die zeggen dat ze deze heffing onmogelijk kunnen betalen en hun eigen methodes hebben. Je snijdt het oormerk van het kadaver af en dumpt het in een sloot. Niemand die weet waar het schaap vandaan kwam. Het kan niet, net zomin als je ander grof afval dumpt, maar het gebeurt." De destructiebedrijven merken al dat er minder schapenkadavers worden aangeboden. In de eerste acht maanden van dit jaar werden daar vijftien procent minder schapenkadavers en 35 procent minder dode lammeren aangevoerd. Directeur Sjors Beerendonk van destructiebedrijf Rendac in Son verklaart die afname mede door de hogere afvoerkosten van kadavers.

De NLTO vindt dat de kosten voor afvoer van kadavers aan de consument moeten worden doorberekend in de kostprijs, zoals momenteel in Frankrijk gebeurt. Ook het Tweede-Kamerlid Joop Atsma (CDA) pleit hiervoor. Beleidssecretaris Dirk Hylkema van de NLTO meent dat de consument belang heeft bij veilig voedsel en hier ook iets voor over zou moeten hebben. "Het gaat maar om een paar cent per kilogram schapen- of lamsvlees." Een woordvoerder van het ministerie van VWS wil hier echter niets van weten. "Wij hanteren het principe: 'de vervuiler betaalt'. Schapen zijn risicomateriaal en het ophalen moet kostendekkend zijn. Van lagere tarieven of doorberekening aan de consument kan geen sprake zijn. We gaan mensen niet belonen voor het feit dat ze de wet ontduiken."

Inmiddels brainstormen de schapenhouders over alternatieven. Meerstra heeft onlangs bij de gemeente De Marne aangedrongen op het plaatsen van een grote gekoelde opbergbak.

Directeur Ultsje Hosper van de Friese natuurorganisatie It Fryske Gea vreest intussen dat kadavers in natuurgebieden worden gedumpt en hij overweegt daar strenger te gaan controleren. "Een vos kan aan zo'n dood lam gaan knagen en ziektes overbrengen op vee."

( a d v e r t e n t i e s )