Het handmatig tellen van stembiljetten mag doorgaan, oordeelde het hoogste rechtscollege van Florida gisteren. Hoe gaat dat tellen in de praktijk?

Door onze redacteur MARCEL HAENEN

PLANTATION, 17 NOV. De bossen en plantsoenen zullen het de komende dagen zelf moeten rooien in het district Broward in het zuiden van Florida. Alle boswachters zitten nu in hun bruine dienstoverhemd met korte mouwen stembiljetten te tellen op de tweede verdieping van een bunker.

Tweehonderd ambtenaren van het kadaster, de belastingdienst en andere ambtelijke afdelingen zijn sinds woensdagmiddag belast met het handmatig tellen van alle 588.000 stemmen die in dit district tien dagen geleden zijn uitgebracht voor de Amerikaanse presidentsverkiezingen. Het tel- evenement speelt zich af in een beige raamloos betonnen gebouw dat normaal dienst doet als noodbestuurscentrum bij de komst van een orkaan.

De hoogste ambtenaar van de staat Florida, Republikein Katherine Harris, stuurde ze gisteren nog een advocaat, William Scherer, op het dak met een schriftelijk verbod door te gaan met tellen. Maar dat heeft geen indruk gemaakt. "We denken dat we het recht aan onze zijde hebben. Pas als een rechter ons nadrukkelijk verbiedt een hertelling te houden dan stoppen we", zegt Suzanne Gunzburger tijdens de lunchpauze. Ze is een van de drie leden van de kiescommissie die woensdag in meerderheid - alleen de Republikeinse functionaris was tegen - besloot tot de extra controle van de stembiljetten.

In groepjes van vier zitten de tellers bijeen aan lange tafels. Het gaat om twee ambtenaren, aan weerskanten geflankeerd door een Republikeinse en een Democratische controleur. Na de controle, die steeds zo'n dertig seconden duurt, wordt het stembiljet, een ponskaart waarin gaatjes zijn aangebracht, gesorteerd. De biljetten bij het witte papiertje met nummer 2 zijn voor Bush, nummer 3 is Gore, nummers 4 tot en met 11 zijn andere presidentskandidaten.

Tellen leidt tot tandenknarsen

Er is ook een stapeltje voor ongeldige, blanco biljetten en een voor de formulieren waarop meer dan een stem tegelijk is uitgebracht. De belangrijkste en meestal ook dunste stapel is die waar de formulieren worden gelegd waarvan het resultaat door een van de controleurs wordt betwist. Al die onduidelijke biljetten worden gebracht naar de ruimte ernaast waar de drie leden van de kiescommissie de knoop doorhakken.

In een hoek van die kamer staat een van de Republikeinse waarnemers, directeur van zijn eigen papierfabriek Terry Arthur, de gebeurtenissen tandenknarsend te volgen. "Snap je waarom de politie hier overal gele plastic afzettingslinten heeft gebruikt zoals ze normaal doen bij ongelukken?", vraagt hij. "Omdat dit een plek van misdaad is. Wat hier gebeurt is schandalig."

De Republikeinen zijn woedend omdat er - in dit district waar Democraten veruit in de meerderheid zijn - bij de hertelling in hun ogen te ruw wordt omgegaan met de ponskaarten. Daardoor kunnen er snippertjes uitvallen en kan dus een stem die eerder niet door de machine is geregisteerd alsnog bij handcontrole worden meegeteld.

"We hebben al honderden snippertjes op de grond zien vallen", zegt Arthur die vrijaf heeft genomen om als vrijwilliger voor de Republikeinse partij hier te kunnen zijn. "We hebben foto's gemaakt van de onregelmatigheden. Hier gaan ze nog van horen." Hij zegt dat de Democraten hem inmiddels beletten foto's te maken.

Kiesautoriteit Gunzburger vindt dat de Republikeinen niet zo moeten zeuren. Het maken van foto's wordt inderdaad niet op prijs gesteld omdat dit het telproces onredelijk zou vertragen. "Maar wij zijn ons ervan bewust dat we heel integer te werk moeten gaan. En dat doen we dus. Er staat veel op het spel."

Niettemin maakt het gebeuren in de telzaal een rommelige indruk. Bezoekers van buiten krijgen een rondleiding omdat het democratische proces in de openbaarheid moet gebeuren. Tientallen sheriffs letten op dat niemand een stembiljet achterover drukt.

De bunker in Plantation, een voorstad van Fort Lauderdale, is gelegen in een eindeloze vlakte vol winkelcentra, autodealers en restaurants. Op de hoofdader, Broward Boulevard, blijken er ook nog ambtenaren te zijn die niet met hertellen zijn belast. In de brandende zon bevestigen ze kerstversieringen aan de lantaarnpalen: geinige sneeuwmannen, laarzen van de kerstman of een kandelaar.

Gunzburger maakt nog een redelijk fitte indruk hoewel ze uitlegt dat ze sinds de verkiezingen, toen ze om vijf uur 's nachts pas thuis kwam, niet veel heeft kunnen slapen. Vanavond gaat ze voor het eerst iets leuks doen. Met haar man naar een kamerorkest dat werken van Schubert en Mozart speelt in Fort Lauderdale.

Deze donderdagnamiddag is ongeveer eenzevende deel van de stemmen herteld. Dat heeft Gore in het Broward district 21 extra stemmen opgeleverd. Of die uiteindelijk ook alsnog meetellen - de hoogste ambtenaar in Florida zegt immers geen hertelling te zullen accepteren - is nog onderwerp van juridische strijd worden. In Plantation waar ze ook het weekeinde doorwerken, verwachten ze maandag klaar te zijn.

Boven de telbunker vliegt aan het eind van de middag een vliegtuigje met spandoek. 'Gore', die is afgebeeld als een heks op een bezemsteel, 'geef je over', staat er. Precies de helft van de bezoekers die voor het gebouw staat te kijken, juicht het vliegtuig toe. De andere helft roept boe.

( a d v e r t e n t i e s )