Veel harde woorden, geen concrete stappen. De eerste volledige Arabisch top in tien jaar liep met een sisser af.

Door onze correspondent JORIS LUYENDIJK

KAIRO, 23 OKT. Alle harde taal ten spijt, oogstte de Arabische top dit weekend hoofdzakelijk lof uit een hoek waaruit de leiders die absoluut niet wensten. Israël toonde zich aanvankelijk heel tevreden over de uitkomst van de Arabische top. De onafhankelijke Libanese krant al- Diyar daarentegen bestempelde de top gisteren direct tot een "mislukking". "Hoe kan deze top slagen als de meerderheid van de Arabische heersers zich onderwerpt aan Amerika?", schreef uitgever Charles Ayyoub op de voorpagina. In de Palestijnse stad Hebron verbrandden demonstranten portretten van de Egyptische president Mubarak en van de koningen Fahd van Saoedi-Arabië en Abdallah van Jordanië. Een menigte in Jemen scandeerde dat "de enige manier om Jeruzalem te bevrijden is door heilige oorlog".

De regeringsmedia in de Arabische wereld probeerden de slotverklaring positief te duiden, maar zelfs daar was de teleurstelling tastbaar over het resultaat van de eerste volledige Arabische top in tien jaar. De Arabische publieke opinie had gehoopt op harde maatregelen. Druk op Israël wordt gezien als het enige middel om de Palestijnen te helpen aan hun onafhankelijke staat. Maar concrete stappen of dreigementen tegen Israël waren afwezig in de slotverklaring. In hun einddocument hielden de Arabische leiders Israël "volledig verantwoordelijk" voor de huidige impasse in het vredesakkoord, en voor de geweldsuitbarsting in de Palestijnse gebieden. De top pleitte voor een tribunaal om verantwoordelijke Israëliërs te berechten wegens "oorlogsmisdaden", en voor een onderzoek naar de oorzaken van het geweld. De Verenigde Naties werden opgeroepen een vredesmacht op te zetten ter bescherming van de Palestijnen. Van Arabische landen die betrekkingen onderhouden met Israël werd gezegd dat zij deze kunnen verbreken. Maar de top riep hiertoe niet op, net zomin als de andere pleidooien werden bekrachtigd met dreigementen of concrete stappen. De enige 'harde' maatregel is het bevriezen van de betrekkingen met Israël door Tunesië, en een belofte van 800 miljoen dollar hulp om het 'Arabische en islamitische karakter van Jeruzalem te waarborgen' en 200 miljoen dollar compensatie voor de nabestaanden van de circa 120 Palestijnen die door Israëlische troepen zijn gedood. Bij het huidige aantal Palestijnse slachtoffers is dit zo'n 4 miljoen gulden per gezin.

In hun speeches zaterdag namen de Arabische leiders of hun gezanten wel de gelegenheid te baat flink uit te halen naar Israël. Irak had het over "de zionistische entiteit", Jemen over de , , Israëlische vijand", Syrië over de "bezettingsmacht Israël". Radicale regimes als die van Libië, Jemen, Irak en Soedan pleitten voor confrontatie, en noemden een heilige oorlog om de Palestijnen te helpen "een plicht voor iedere moslim en Arabier". De afgevaardigde van Koeweit keek zichtbaar ongemakkelijk toen Ezzat Ibrahim namens de Iraakse leider Saddam Hussein opriep tot "bevrijding van al het Arabische land".

Ditmaal ging het om Palestina, maar de Koeweiti herinneren zich levendig hoe dezelfde retoriek tien jaar geleden diende ter rechtvaardiging van de Iraakse inval in hun land. Sinds deze invasie hadden Koeweit en Saoedi-Arabië liever geen Arabische top, dan een met Irak erbij. Het is een indicatie van de publieke druk die ook deze ongekozen leiders voelen, dat ze ditmaal wel akkoord gingen met de aanwezigheid van Irak. Zodoende was dit de eerste Arabische top in tien jaar waar alle Arabische landen welkom waren. Deze volledigheid werd overigens doorbroken toen de Libische delegatie zaterdag opstapte, uit onvrede over de gematigde strekking van het slotdocument. De top van dit weekend betekende het debuut voor de nieuwe Arabische leiders die sinds de vorige top (zonder Irak) in 1996 hun vaders zijn opgevolgd. De Marokkaanse koning Muhammed van Marokko, koning Abdallah van Jordanië en de Syrische president Bashar al-Assad zijn alle drie dertigers en nog niet half zo oud als bijvoorbeeld president Mubarak van Egypte. De Arabische wereld heeft volgens Bashar al een immense concessie gedaan door Israël te erkennen, en daarmee 78 procent van wat ooit Palestina was, aan Israël te laten. Het komt nu niet aan op verdere concessies op dat compromis, aldus Bashar, maar op onverkorte en directe uitvoering van Israëls kant van de overeen komst: terugtrekking uit alle bezette gebieden.

( a d v e r t e n t i e s )