NIEUWSSELECTIE 
 KORT NIEUWS 
 RADIO & TELEVISIE 
 MEDIA 

S e l e c t i e

BRAM POLS
Een sportvliegtuig dat ongestoord op het Rode Plein kan landen, de voor onmogelijk gehouden 'melt down' van een kernreactor, een door toedoen van de maffia stagnerende afzet van volstrekt obsolete Lada's, een president die in wodka waadt en 118 man in een gezonken onderzeeër. Het land is de afgelopen twintig jaar slechts weinig beschamends onthouden en voor de jeugd moet het onbegrijpelijk zijn dat dit ooit onze grootste en meest gevreesde vijand was.

De documentaire The Red Stuff van Leo de Boer laat een ander beeld van de Russen zien, maar moet daarvoor wel terug naar de jaren vijftig en zestig toen spoetniks het respect van de westerse wereld afdwongen.

Met veel gevoel voor theater verhaalt een voormalige kosmonaut over dat ijzingwekkende moment waarop de nabije grijze, van de aarde afgewende hemel doorboord zou worden "door de penis van een Sovjet-raket". Met op de achtergrond natuurlijk een koor van waardige baritons dat een glorieus socialistisch lied zingt.

Volgens de vorsingen van de cineast was het hele Russische hoogstandje op het gebied van ruimtevaart te danken aan één man, wiens naam aan het eind van de jaren vijftig uiterst geheim werd gehouden, Koroljov. Hij bestond officieel niet eens en als hij al door de autoriteiten werd aangeduid dan heette hij 'de hoofdconstructeur'. Twee maal ging de Nobelprijs aan zijn neus voorbij door tussenkomst van de apparatsjiks.

Op 4 oktober 1957 verbaasden de Russen de wereld door een kunstmaan in een baan om de wereld te brengen. Een maand later, terwijl het eerdere projectiel nog zijn rondjes draaide, werd voor het eerst een raket gelanceerd met een levend wezen aan boord, het hondje Lajka.

Uit duizenden piloten werd een groep van twintig kosmonauten geselecteerd, die de ruimte in zouden gaan. Vrees voor dat onbekende was er niet bij de mannen, zoals Kosmonaut 3, Andrian Nikolajev: "Welke piloot wil niet hoger, verder en sneller vliegen dan alle anderen?" Ze hadden het geen van allen durven dromen ooit in een cirkel 'om die bol' te suizen.

Ze zitten nu allemaal in een dorp, op dertig kilometer van Moskou. In 'Het Stadje van de Sterren' halen de kosmonauten hun herinneringen op. Een auto met een geweldige scheur in de voorruit brengt de kijker naar de enclave, waar tot voor kort niemand van mocht weten en dus niet eens op de kaart stond.

De twintig 'gelukkigen' werden blootgesteld aan uiterst zware testen. Bijvoorbeeld twee weken eenzame opsluiting in een angstaanjagende stilte om vervolgens plotseling te worden geconfronteerd met een oorverdovende herrie. In Russische liederen werden de helden liefkozend de 'adelaarsjongen' genoemd, die leerden vliegen. Het eerste slachtoffer van de Russische ruimtevaart is niet eens in de stratosfeer terechtgekomen, want hij verbrandde al in de 'stiltekamer'. Joeri Gagarin zorgde in elk geval op 12 april 1961 voor Ruslands primeur. Hij was de eerste man in de ruimte, vooral omdat de voornaam van zijn belangrijkste concurrent German Titov president Chroetsjov iets te Duits in de oren klonk. Boven Washington groette hij met een snelheid van acht kilometer per seconde triomfantelijk de Amerikaanse president. Achttien minuten later had hij Moskou weer in zicht.

Dokwerk: The Red Stuff, Ned.3, 20.58-22.00u.

( a d v e r t e n t i e s )