De verslaggeving van verkiezingscampagnes gaat nog altijd over de inhoud en niet over de personen, concluderen onderzoekers.

Door onze politieke redactie

DEN HAAG, 16 OKT. Er is in Nederland geen sprake van een zogeheten Amerikanisering van verkiezingen. De zakelijke berichtgeving op televisie is ondanks de groei van commerciële omroepen toegenomen. En zelfs in amusementsprogramma's blijft voor politici ruimte voor een inhoudelijk verhaal.

Dit stellen de Amsterdamse politicologen Kees Brants en Philip van Praag in een vandaag verschenen boek over de wijze waarop partijen en media zich gedroegen bij de Tweede-Kamerverkiezingen van 1998. In veel publikaties is de afgelopen jaren beweerd dat verkiezingscampagnes steeds minder om de inhoud en steeds meer om de lijsttrekker draaien en dat daarbij de serieuze informatie af- en het amusementsgehalte toeneemt.

Volgens het onderzoek besteedden de televisiezenders bij hun verslaggeving van de verkiezingen meer aandacht aan inhoudelijke onderwerpen. Zowel bij de publieke omroep NOS als bij de commerciële zender RTL ging het om meer dan de helft van het politieke nieuws. Bij de verkiezingen van '94 gaf RTL veel minder zakelijk nieuws over de verkiezingen. Eerder werd vrij algemeen verwacht dat juist de commerciële omroep tot popularisering van informatie zou leiden en de publieke omroep daar uit concurrentieoverwegingen in mee zou gaan. Politici treden op televisie nog overwegend op in traditionele informatieve programma's. In bijna 70 procent van de gevallen waren ze in programma's te zien waarin de inhoud voorop staat. Politici die in infotainment-achtige programma's optreden krijgen of nemen toch ruimte om hun inhoudelijke boodschap te geven, stellen de politicologen op basis van onderzoek naar televisieoptredens vast. Politieke partijen steken meer geld en aandacht in gericht onderzoek wat kiezers willen en hoe kiezers partijen en hun standpunten beoordelen. Het budget voor dergelijk onderzoek varieerde per partij tussen de één en de vier ton, hetgeen aanzienlijk meer is dan bij vorige verkiezingen.

Partijen nemen steeds vaker strategische keuzes op basis van dergelijk onderzoek onder kiezers. Zo besloot het CDA op basis van gesprekken met groepen kiezers ethische thema's buiten de campagne te houden. De PvdA stelde al in een vroeg stadium de verkiezingsslogan 'Sterk en sociaal' vast, nog voor het congres van de partij had beslist hoe het verkiezingsprogramma er precies uit zou zien.

Partijen zullen bij volgende verkiezingen met aanzienlijk hogere budgetten gaan werken. Campagnes worden in Nederland nog altijd met relatief lage budgetten gevoerd, maar partijen zullen meer gebruik gaan maken van het kopen van televisiezendtijd. Bij de laatste verkiezingen lieten alleen de SP en D66 televisiespotjes uitzenden en dan nog in bescheiden mate. In andere landen, de Verenigde Staten voorop, is televisiezendtijd de grootste kostenpost van campagnes.

Internet heeft voorlopig nog een beperkte betekenis voor verkiezingscampagnes. Partijen trokken in '98 via hun websites samen niet meer dan 100.000 kiezers. Verwacht wordt dat internet wel een belangrijke rol gaat spelen om - vooral via e-mail - specifieke groepen te benaderen. Partijen zullen deze communicatievorm waarschijnlijk vooral gaan gebruiken om geld voor hun campagne bijeen te brengen. Kiezers staan in Nederland veel minder cynisch tegenover de politiek dan in andere landen het geval is. Nederland is het enige land waar het vertrouwen van burgers in politici de afgelopen decennia niet is gedaald, maar juist is gestegen. Ook gingen kiezers in de loop van de verkiezingscampage van '98 positiever oordelen over nagenoeg alle politici die daaraan meededen.

( a d v e r t e n t i e s )