NIEUWSSELECTIE 
 KORT NIEUWS 
 RADIO & TELEVISIE 
 MEDIA 

S e l e c t i e

BRAM POLS
Ze zijn verslaafd, psychisch gestoord, ex-delinquent, een weeshuis ontvlucht of in hun jeugd misbruikt. Eén ding is duidelijk; ze willen er daarboven niet meer bijhoren.

Zo kent New York twee 'beschavingen'. De ene op het niveau van het uit het water verrijzende Vrijheidsbeeld, van Manhattan, bekend van Broadway, The Village, Little Italy, Chinatown, Soho en Central Park. De andere in de diepte van de roetzwarte tunnels van de metro. Van die samenleving is het bestaan nog niet zo lang bekend.

De studente Jennifer Roth had begin jaren negentig steeds aannemelijker geruchten gehoord, als zou er een heuse onderwereld bestaan in de catacomben van The Big Apple, in de tunnels van de metro. Het was niet ondenkbaar. In 1900 werd in New York begonnen aan de bouw van de meest uitgebreide ondergrondse spoorwegen ter wereld en in 1940 lag er al een netwerk, een wirwar van ruim 1.200 kilometer aan tunnelbuizen met spoor. Maar vijftig jaar later werd veel van dat spoor al lang niet meer gebruikt en stonden er stations leeg. Jennifer Roth wilde de geruchten onderzoeken, overwon haar angst en daalde in 1993 af in de krochten van de nieuwe wereld. Ze raakte merkwaardig gehecht aan de trieste biotoop en schreef er een boek over, The Mole People, de mollenmensen. Maar ze werd als verraadster bedreigd en moest New York ontvluchten.

Een Amerikaanse cameraploeg nam vorig jaar de draad van Jennifer Roth weer op en ging de crypten van de New Yorkse metro weer in. Documentairemaker Viktor David zegt als kind al gefascineerd te zijn geweest door het hardnekkige onwaarneembare, door het monster van Loch Ness, UFO's en onverklaarbare cirkels in korenvelden. Eenmaal in de tunnels heeft hij het zichtbaar benauwd. De muur van duisternis is voor een mens nauwelijks te bedwingen. In het aardedonker hoor je voor en achter je trommelsignalen van bewoners op afstand die elkaar gecodeerd waarschuwen voor 'elementen' die niet in de tunnels horen. De diepten van New York kunnen even bedreigend klinken als het hart van het Amazonegebied.

Op enige afstand wordt de ploeg in het onzichtbare hoorbaar gevolgd door een man, die later hun gids zal zijn. James zal ze de 20ste eeuwse fresco's laten zien van Freedom Smith uit 1992, schitterende graffity als was de Romeinse beschaving met een spuitbus in de hand weder opgestaan.

Waren het in de jaren zeventig de druggebruikers die hun toevlucht zochten in het onderaardse van New York, in de jaren tachtig waren het de crack-verslaafden en de thuislozen. Zij maakten er een stad van met woonhuizen die, via aftakkingen van water en elektriciteit, waren voorzien van douches (van de sprinklerinstallaties), magnetrons en wasmachines.

De moderne mythologie van de onderwereld verschilt slechts weinig van de klassieke. Het water is vervangen door rails en de bewoners luisteren naar reportages over American Football. Maar wie eenmaal in de onderwereld terecht is gekomen lijkt er niet meer uit terug te kunnen. De plaats van de driekoppige hellehond Kerberos is ingenomen door de meedogenloosheid van de maatschappij.

The Mole People, Net5, 23.05-0.05u.

( a d v e r t e n t i e s )