In: Tuschinski ArtHouse, Amsterdam; Cinerama, Rotterdam; Babylon, Den Haag

Mensen van goede wil in het china van Mao

Door HANS BEEREKAMP
Met een kleiner budget dan hij bij films als Raise the Red Lantern of Shanghai Triad gewend was, betekenen de twee laatste films van de Chinese regisseur Zhang Yimou in zekere zin een stap terug.

Not One Less (Gouden Leeuw in Venetië 1999) en The Road Home (Zilveren Beer dit jaar in Berlijn) kunnen daarentegen wel op grote internationale waardering rekenen, juist omdat ze op bescheiden wijze, deels met niet- professionele acteurs in de hoofdrollen, zeer authentiek aandoen. Zhang beschouwt beide films als een pleidooi voor menselijke waarden, die volgens hem in het huidige, naar materialistisch en economisch denken tenderende China net zo onder druk staat als tijdens de Culturele Revolutie.

Je hoeft het met die stelling niet eens te zijn om in The Road Home een prettig soort neo-realisme te herkennen, stilistisch verwant aan het werk van de Iraniër Abbas Kiarostami en zijn volgelingen. The Road Home bestaat eigenlijk uit twee films: een sobere raamvertelling in zwart-wit, over een stadsbewoner die naar zijn geboortedorp in het verre noorden terugkeert om zijn vader, een idealistische dorpsonderwijzer te bezoeken. Die blijkt net overleden, en de moeder dringt aan op een traditionele begrafenis, waarbij zestien mannen de kist op de schouders naar huis dragen, onderweg hardop de route meedelend aan de overledene, zodat zijn ziel de weg terug zal weten te vinden. Formeel contrasteert die strakke raamvertelling fel met de kleurrijke lange flashback in het midden. Vervuld van nostalgie naar het China van voor de Culturele Revolutie, vertelt Zhang daarin hoe voor het eerst een niet-gearrangeerd huwelijk in het dorp tot stand kwam, tussen een meisje uit de hogere standen en de nieuwe onderwijzer.

De raamvertelling bevalt beter dan de soms in sentiment en aangenaam ogende folklore vervallende liefdesgeschiedenis, maar toch wekt ook het lijmen van een voor de liefde symbool staande porceleinen kom en de zuiverheid van hoofdrolspeelster Zhang Ziyi (een jongere uitgave van Gong Li) veel ontroering.

De naïviteit van de nobele gevoelens in The Road Home, vermoedelijk de reden dat beide films tot ergernis van de Chinese autoriteiten geweigerd waren voor het hoofdprogramma in Cannes, is ook de kracht van de film: een sprookje over mensen van goede wil, over bezieling en echte liefde, belemmerd door de slechts voor de goede verstaander begrijpelijke arrestatie van de onderwijzer: zo idyllisch was het nu ook weer niet in de jaren vijftig onder het bewind van Mao, maar daar gaat de film toevallig niet over.