Staakt-het-vuren Israel, Palestijnen

JERUZALEM, 3 OKT. Israel en de Palestijnen hebben vanochtend vroeg een staakt-het-vuren gesloten dat de terugtrekking van Israelische zware wapens omvat en de Palestijnse belofte betogers in toom te houden.

Het bestand moet een eind maken aan de met zwaar Israelisch geweld beantwoorde golf van Palestijnse onlusten die de afgelopen vijf dagen over de Westelijke Jordaanoever en de Gazastrook is gespoeld en ook Arabische plaatsen in Israel heeft bereikt. Dat melden officiële bronnen aan beide zijden. Het is nu de vraag of de Palestijnse veiligheidsdiensten nieuwe betogingen in de hand kunnen houden. Vanochtend werden enkele incidenten gemeld van met stenen gooiende betogers. In de Gazastrook werd een Palestijn door Israelische militairen doodgeschoten.

De Amerikaanse minister van Buitenlandse Zaken, Madeleine Albright, probeert morgen in Parijs in een bijeenkomst met de Israelische premier, Ehud Barak, en de Palestijnse leider, Yasser Arafat, om de rust te herstellen en het vredesproces weer op gang te brengen. President Clinton zei gisteren dat de strijd beide zijden juist kan aanmoedigen naar de vredesonderhandelingen terug te keren. "Wanneer de rook optrekt, kan het juist dienen als aansporing aan beide zijden, als een sobere herinnering wat het alternatief voor vrede kan zijn", aldus Clinton. De onlusten, die donderdag in Jeruzalem begonnen na een bezoek van de leider van de rechtse Likud in Israel Ariel Sharon aan de voor islamieten en joden heilige Tempelberg, hebben inmiddels zeker 48 mensen het leven gekost. Bijna allemaal Palestijnen en Israelische Arabieren. Er zijn meer dan 1.000 gewonden. Israel en de Palestijnen geven elkaar de schuld van het geweld, het ergste sinds september 1996, toen zware onlusten uitbraken na de opening van een deur in een antieke tunnel onder de Tempelberg door Israel.

De commandant van de Israelische troepen op de Westelijke Jordaanoever, generaal-majoor Yitzhak Eitan, ging er vanochtend in een ontmoeting met zijn Palestijnse tegenhangers mee akkoord zijn zware wapens terug te trekken van de grenzen van de gebieden die onder Palestijnse controle staan. De Palestijnen op hun beurt stemden ermee in te proberen aan hun kant verdere incidenten te voorkomen. Israelische troepen gingen er later inderdaad toe over de versterkingen die ze op de Westelijke Jordaanoever en in de Gazastrook hadden aangevoerd, terug te trekken, zo constateerden Westerse correspondenten. "Deze sector was een slagveld, maar ik trek het grootste deel van mijn troepen enkele honderden meters terug, en we voeren op dit moment wagens aan om al het materieel uit de gevechtszones te evacueren", aldus een hoge Israelische legerofficier bij Ramallah op de Westelijke Jordaanoever tegenover de Amerikaanse zender CNN.

Aandacht voor Israels Arabieren

"Ditzelfde speelt zich overal op de Westelijke Jordaanoever af, en al mijn collega's van het Israelische leger doen hetzelfde om fricties en hervatting van de strijd te voorkomen."

Premier Barak gaf tegelijk speciale aandacht aan wat de Israelische autoriteiten als een zeer ernstige bedreiging zien: het overslaan van de protesten naar de Israelische Arabieren. De rellen in de Arabische steden en dorpen in Israel waren de ergste sinds het ontstaan van de staat Israel. Onder de dodelijke slachtoffers van de afgelopen dagen zijn zeker negen Israelische Arabieren. Barak vormde een speciale kabinetscommissie die zich moet buigen over de behoeften van de Arabieren. Ook ontmoet hij Arabische burgemeesters en is hij van plan een aantal Arabische plaatsen in Noord-Israel te bezoeken.

De Verenigde Staten blokkeerden vannacht in de Veiligheidsraad van de Verenigde Naties een akkoord over een 'verklaring van de voorzitter' over het oplaaien van het geweld tussen Israel en de Palestijnen. De Raad was in spoedzitting bijeengekomen op verzoek van de Palestijnen, die Israel beschuldigden van het gebruik van dodelijk geweld tegen burgers in strijd met de Conventies van Genève. De VS maakten bezwaar tegen verwijzingen in de ontwerptekst voor de verklaring naar schendingen van de Vierde Geneefse Conventie, volgens welke de bezettende macht verantwoordelijk is voor de bescherming van burgers in gebieden onder haar controle. Amerikaanse diplomaten legden uit dat zij niet willen dat een verklaring van de Raad de bijeenkomst van morgen in Parijs tussen Albright, Barak en Arafat ondermijnt. De Veiligheidsraad zou vandaag verder praten over de ontwerptekst, maar daarvan worden om die reden ook geen resultaten verwacht.

Likud-leider Ariel Sharon verwierp gisteren in een aantal interviews alle verantwoordelijkheid voor de golf van geweld. Hij zei dat "er geen enkele provocatie was bedoeld" met zijn bezoek van donderdag aan de Tempelberg, dat de Palestijnen zo razend maakte. Volgens Sharon was "de golf van [Palestijns] geweld al georganiseerd en gereed om zich als een olievlek uit te breiden". "Het was tien dagen eerder al begonnen in Netzarim (in de Gazastrook) met het gooien van stenen en het gebruik van explosieven en schietwapens", zei hij. In een brief aan Albright brandmerkte hij de Amerikaanse regeringskritiek op zijn acties als "onaanvaardbaar". (Reuters, AFP, AP)

( a d v e r t e n t i e s )