In: Calypso en Desmet, Amsterdam; Metropole, Den Haag; Trianon, Leiden; (vanaf ma) Alhambra, Enschede. Vanaf 14 september in 100 theaters.

In 'Chicken Run' spelen kippen de rol van krijgsgevangenen

Ontsnapping met een fladdermachine

Door HANS BEEREKAMP
De oorspronkelijk in Bristol gevestigde Aardman Animations-studio (opgericht in 1976 door David Sproxton en Peter Lord) beschikt over zo'n grote reputatie dat nauwelijks meer valt voor te stellen dat Chicken Run pas de eerste lange Aardman-speelfilm is.

Technisch gesproken kwamen onder de titel Wallace & Gromit: The Aardman Collection part 1 & 2 in respectievelijk 1995 en 1996 in Nederland al bioscoopcompilaties uit van de bekendste korte films, waaronder Nick Parks met een Oscar bekroonde avonturen van de uitvinder Wallace en zijn hond Gromit, The Wrong Trousers en A Close Shave. De verwachtingen omtrent Chicken Run, al lang tevoren geafficheerd met reclameslogans als A Few Good Hen en Poultry in Motion, waren hoog gespannen.

Terecht, want opnieuw bewijzen Lord en Park poppen van plasticine en klei een innemende persoonlijkheid mee te kunnen geven, en met engelengeduld de meest geavanceerde bewegingen te laten maken. Ten onrechte, want de kippen en een enkele haan, rat en boer in Chicken Run zijn minder uitgesproken tragikomische helden als Wallace en Gromit. Kon het duo door zijn onderkoelde berusting in het menselijk tekort wedijveren met het raffinement van Alec Guinness of Peter Sellers in een klassieke komedie, Chicken Run knipoogt eerder naar de vette clichés van een Britse oorlogsfilm.

Chicken Run verhoudt zich tot Wallace & Gromit als de televisieserie Dad's Army tot een film van Mike Leigh.

Al in een korte Aardman-film uit 1989, War Story, werd voor het eerst geput uit de rijke traditie van Britse nostalgie naar heroïek in de Tweede Wereldoorlog. Chicken Run verwijst naar het genre van de krijgsgevangenenfilm, waarin met bovenmenselijke inventiviteit en doorzettingsvermogen geallieerde gedetineerden zich een weg naar buiten weten te wurmen. Het voorbeeld is de tv-serie Colditz, maar vooral de Amerikaanse film met Steve McQueen The Great Escape (John Sturges, 1962). We zijn getuige van de eenzame opsluiting van gevangen kippen, die hebben geprobeerd te ontsnappen, van stiekem tijdens het appèl doorgegeven tekeningen van onderaardse gangen, van monologen van defaitisten en ijzervreters, en van een diep geworteld wantrouwen van Britten tegen al te energieke en stoere Amerikanen. Een naar de ijzige huishoudster Mrs. Danvers in Hitchcocks Rebecca gemodelleerde boerin wil haar kippen in een pasteimachine stoppen. Een Amerikaanse Vliegende Haan (met de stem van Mel Gibson) lijkt uitkomst te bieden, maar wordt ontmaskerd als snoever. Toch heeft een kip met een gebreid mutsje haar vertrouwen in hem, nog niet verloren, en hij zal uiteindelijk cruciaal blijken in de ontsnapping in een ornithopter, een fladdermachine, bestuurd door een veteraan-kapoen van de Royal Air Force.

Chicken Run bevat ongeveer even veel geslaagde grappen als een korte Wallace & Gromit-film, en dat is in een bestek van 84 minuten te weinig. Het is niet goed gelukt om de kippen uit het collectief ook elk individueel een spannend eigen karakter mee te geven. Wanneer de film vanaf volgende week in veel meer theaters uitgebracht gaat worden, zal dat in meer Nederlands dan Engels gesproken kopieën gebeuren. De nadruk op taaleigenaardigheden en op filmpastiches in de Aardman-films bestrijdt echter het misverstand dat animatiefilms voor kinderen zijn bedoeld. Volwassenen hebben meer aan Chicken Run; gecorrigeerd voor al te hoge verwachtingen, is het nog altijd een interessanter animatiefilm dan de gemiddelde Amerikaanse studioproductie, met inbegrip van de meeste recente Disney-films.