Uitgebracht op huurvideo door Universal Pictures Video

De regisseur niet de baas

Door HANS BEEREKAMP
Sinds zijn debuut in 1969 met de western Death of a Gunfighter regisseerde Alan Smithee naar schatting zo'n 25 films.

Niemand weet precies hoe veel het er zijn, want een film van Alan Smithee wordt per definitie heel weinig vertoond. De reden is dat de naam Alan Smithee garant staat voor ruzie bij de productie en een navenant resultaat. Alan Smithee is nameijk het contractueel door het Directors Guild of America voorgeschreven pseudoniem, wanneer een regisseur zijn eigen naam van de credits wil halen. Het is de enige mogelijkheid om te protesteren tegen de eindmontage door de producent, want in Hollywood heeft geen enkele regisseur (behalve Spielberg en tot voor kort Kubrick) recht op final cut.

De meest curieuze titel in het oeuvre van Alan Smithee, die vorig jaar overleed, want het DGA veranderde zijn naam onlangs in Thomas Lee, is wel Alan Smithee Film: Burn Hollywood Burn uit 1997. De film werd geschreven door Joe Eszterhas, auteur van Basic Instinct en Showgirls en gevreesd enfant terrible, als een satire op het permanente gevecht tussen producenten en regisseurs in de Amerikaanse filmindustrie. De hoofdpersoon is een timide Engelse editor (Eric Idle), die de kans krijgt om te debuteren als regisseur met een actiefilm met een budget van 220 miljoen dollar: Trio, starring Whoopi Goldberg, Sylvester Stallone en Jackie Chan. Na hooglopende ruzie met de producent (Ryan O'Neal), die hem heeft uitgekozen omdat hij verwacht wordt weinig tegen te zullen stribbelen, wil de regisseur zijn naam van de credits halen. Dat kan helaas niet, want de man heet echt Alan Smithee. Dus steelt Smithee de masterprint van Trio, stuurt twee radicale zwarte filmmakers (de Brothers Brothers) op de producent af om te onderhandelen en besluit tenslotte het negatief te verbranden.

Alan Smithee Film: Burn Hollywood Burn heeft de vorm van een pseudo-documentaire, waarin de regisseur, de producent, de sterren, de agenten, maar ook Hollywoodhoertjes, de hoofdredacteur van Variety en vele andere bekende en minder bekende Californiërs commentaar leveren op het zinken van 'de duurste film aller tijden'. Ook regisseur Arthur Hiller, voormalig voorzitter van het Directors Guild, besloot om zijn naam van de credits te halen: zo werd Alan Smithee Film: Burn Hollywood Burn zelf een Alan Smithee-film, in een Droste-effect dat te mooi lijkt om waar te zijn. Het onmogelijke project is meer een aaneenschakeling van losse sketches, die soms heel leuk en soms te flauw voor woorden zijn. Bijna iedereen speelt zichzelf, zoals de drie sterren van Trio, of een soort van alter ego. Veel van de grappen zijn uitsluitend bestemd voor insiders, maar er blijft genoeg over dat grimmig, amusant en leerzaam genoemd kan worden. De beste acteerprestatie wordt geleverd door de man die een botte, grove en angst inboezemende privé-detective speelt. Dat is Harvey Weinstein, de producent en distributeur die de maatschappij Miramax oprichtte en een van de belangrijkste mensen in het huidige Hollywood. In de verte kun je Eszterhas bijna horen grinniken.