In: Kriterion, Amsterdam; 't Hoogt, Utrecht

Groteske Japanse kostuumfilm

Door DANA LINSSEN
Schurftige ratten en volgevreten maden krioelen in een kattenkadaver. Helse kinderkoortjes zwellen aan en stokken dan plots. Het beeld snijdt, vlijmscherp, dreigend, naar een uiterst beleefde theeceremonie. Van de riolen rest alleen nog een vaag gevoel van onbehagen.

Gemini komt aandonderen als een storm. De openingsbeelden van deze energieke kruising tussen een kostuumdrama en een spookverhaal zijn haastig en ongepolijst. Ze zetten de toon voor de rest van de film.

De Japanse regisseur Shinya Tsukamoto (1960) verwierf in het Westen een kleine, maar trouwe aanhang met zijn hectische Tetsuo-films, waarin een kantoorklerk in een klomp ijzer verandert, en thrillers als Tokyo Fist (1998) waarin hij een apocalyptisch beeld schetst van een door technologie gedomineerde Japanse samenleving. Gemini, dat zich afspeelt omstreeks 1900, is even intrigerend en onwerkelijk van atmosfeer als die eerdere films, al mikte Tsukamoto nu duidelijk op een groter publiek. Gebaseerd op een verhaal van de Japanse griezelschrijver Edogawa Rampo (een woordspeling op de Japanse uitspraak van Edgar Allan Poe, met wiens 'gothic horror' Gemini zeer verwant is) beschrijft de film de strijd tussen twee broers om een vrouw, om erfrecht en uiteindelijk om goed en kwaad.

Na zijn huwelijk met de onaards mooie Rin heeft het rustige leventje van dorpsdokter Yukio Daitokuji een onheilspellende ondertoon gekregen. Hij voelt zich bespioneerd, vertelt hij aan zijn ouders, die kort daarna onder mysterieuze omstandigheden om het leven komen. Langzamerhand wordt duidelijk dat Yukio een tweelingbroer heeft die vanwege een lelijk litteken na zijn geboorte door zijn ouders te vondeling is gelegd. Deze getekende man groeide op in de sloppenwijken als voornaamste attractie van een verfomfaaid straattheater. De Japanse steracteur en voormalig popzanger Masahiro Motoki speelt de beide broers met indrukwekkende precisie.

Om de psychologie van het Kaïn en Abel-thema hoef je nog steeds niet aan te komen bij Tsukamoto. Het zijn vooral de Dionysische Butoh- dansen van de rondtrekkende acteurs, de groteske karakteriseringen, de dierlijke emoties tegenover de geishawitte vrouwen zonder wenkbrauwen (wat ze een vreemd, buitenaards uiterlijk geeft), de onderkoelde omgangsvormen en de peilloos stille emoties van de acteurs, die van Gemini een dolzinnige filmische ervaring maken.