In: Tropeninstituut-theater, Amsterdam, 24 tot en met 28 mei. Inf. en res. (020) 5688500

Kijken naar andere culturen

Door HANS BEEREKAMP
Documentaires over niet-westerse culturen zijn op veel plaatsen te bekijken, van Discovery Channel tot en met IDFA.

De deze week voor de elfde keer gehouden manifestatie Beeld voor beeld heeft als ondertitel 'festival voor visuele antropologie', en dat betekent in principe dat de invalshoek anders is: het gaat er niet om informatie te verspreiden over onbekende culturen, of om de kijker een spannende ervaring te bezorgen, maar om de vraag wat beelden die mensen uit de ene cultuur over de andere maken, nu precies betekenen. In de praktijk zijn het meestal westerlingen die films maken over Afrikanen, Papoea's of sjamanen, en niet andersom. Dat zou de blik wel eens kunnen vertroebelen, en daarom hanteert de visuele antropologie wetenschappelijke uitgangspunten. Beeld voor beeld is traditioneel een gelegenheid om die zorgvuldige benadering te populariseren.

Zo is er een retrospectief op het werk van de door de antropologie gefascineerde Amerikaanse filmmaker John Marshall, die al vijftig jaar lang probeert om bosjesmannen zelf aan het woord te laten, in films als The Hunters (1956) of Nai, the Story of a Kung Woman (1980). Daarnaast wijdt het festival een seminar aan de specifieke problemen van antropologie en fotografie. Maar er zijn ook programma's die geordend zijn naar onderwerp, zoals een middag met video's over het leven van Roma-zigeuners. En het festival brengt de première van Dichtgespijkerd, een videofilm die antropoloog Steef Meyknecht over een lange periode maakte over de afbraak van een huizenblok in de Amsterdamse Indische buurt. Zo wordt het steeds moeilijker om de ideeën achter de manifestatie eenduidig te formuleren: wetenschappelijke dilemma's, het bespieden van vreemde culturen of andere bezigheden van antropologen?