Laatste festival van een dwarse erudiet

De 53ste editie van het Filmfestival van Cannes is de laatste onder leiding van Gilles Jacob. In Cannes waren onder zijn bewind altijd meer interessante films te zien dan op elk ander festival.

Door HANS BEEREKAMP

CANNES, 10 MEI. Vanavond wordt de 53ste editie van Cannes geopend met een prestigieuze Brits-Franse coproductie over de kok van de Zonnekoning, Vatel, vertolkt door Gérard Depardieu en geregisseerd door Roland Joffé, die in 1986 de Gouden Palm won voor The Mission. Het jaar daarna balde Maurice Pialat zijn vuist naar de boeroepers in het publiek, die ontevreden waren over de Gouden Palm voor zijn moeilijk toegankelijke film Sous le soleil de Satan. Gilles Jacob (69), délégué général van Cannes sinds 1978, heeft vaak onder vuur gestaan van populisten en anderen die vonden dat zijn selectie niet goed was voor de filmindustrie, onder meer vorig jaar na de bekroningen van Rosetta en L'humanité. Maar in de 23 festivals onder zijn leiding maakte Jacob een selectie van films in het hoofdprogramma en in de sectie Un certain regard van een opmerkelijk constante kwaliteit. Er zit wel eens een mislukking tussen, of een film waar je niet van houdt, maar bijna nooit een film, waarvan je niet begrijpt wat hij op dit podium te zoeken heeft. Er is sinds 1979 geen jaar geweest dat ik niet méér interessante films zag in Cannes dan in elke andere periode van twee weken, met inbegrip van de festivals van Berlijn, Venetië en Rotterdam.

Het huidige festival wordt Jacobs laatste festival; hij schuift op naar de erefunctie van festivalvoorzitter en zal de selectie overlaten aan zijn opvolger. Vorige week werd bekend dat dat niet televisiejournalist Olivier Barrot zal zijn. Terwijl de wederzijdse advocaten uitzoeken welke toezeggingen het festival nu precies gedaan had aan Barrot, sloeg deze terug in een artikel in Libération. Barrot beschuldigt het festival er daarin van niet met zijn tijd mee te zijn gegaan, en dat met name de verhoudingen met Hollywood wel wat verbeterd zouden kunnen worden. Al een paar jaar laten de grote studio's Cannes links liggen, en opteren voor de Europese premières van hun belangrijke films liever voor Berlijn en Venetië. Een reden is, dat het publicitair onhandig is om topproduct vlak voor de zomer los te laten, een andere misschien dat Cannes te eigenwijs is, te artistiek.

De erfenis van Jacob verdient het om beheerd te gaan worden door een even dwarse, erudiete en moeilijk van zijn stuk te brengen verdediger van de filmkunst. Dit jaar is de selectie weer bij voorbaat omstreden, bijvoorbeeld omdat er slechts twee onafhankelijk van Hollywood geproduceerde Amerikaanse films in competitie zijn, maar wel zeven uit Azië. Het Amerikaanse vakblad Variety signaleerde al voordat er een meter film vertoond was zorgelijk dat er wel acht films in de competitie zijn opgenomen van langer dan twee uur, en zelfs twee van drie uur of meer.

Aan de zorgen van een fors deel van de Nederlandse kolonie in Cannes is dit jaar wel tegemoetgekomen: niet door het festival, maar door een particulier initiatief. Heel vroeger was er altijd een receptie van het Nederlands filmbedrijf, op een strand met haring en jenever, die bekend stond als 'de Hollandse dag'. Enkele jaren geleden is de met internationale promotie belaste stichting Holland Film daarmee opgehouden, omdat men het belangrijker vindt buitenlandse relaties uit te nodigen dan alle Nederlandse festivalbezoekers twee uur vrij te houden. Dit jaar is daarom met steun van onder meer een Nederlandse bierbrouwer aan het strand een paviljoen ingericht, Holland Film House, waar landgenoten elkaar kunnen ontmoeten en elke ochtend gratis kunnen ontbijten met croissants, pindakaas en hagelslag. En zich wellicht kunnen beklagen over de slechte kwaliteit van de films in het hoofdprogramma. De enige officieel geselecteerde Nederlandse film Jacky, die deze week in Nederland in premrière gaat, wordt intussen ondersteund door Holland Film en door de Nederlandse sales agent Fortissimo, die al enige tijd zijn eigen feestjes geeft, met opmerkelijk weinig Nederlandse gasten. In ieder geval komt staatssecretaris Van der Ploeg in het weekeinde even langs bij Holland Film House, om enige mededelingen van binnenlands-filmpolitieke aard te doen. Nu maar hopen dat hij ook een kaartje voor een niet te lange film in competitie weet te bemachtigen, en eens kennis maakt met Gilles Jacob. Er gaapt een kloof tussen de verschillende sferen in Cannes, die maar zeer ten dele opgelost wordt door het detectiesysteem dat de Franse politie dit jaar op het treinstation heeft geïnstalleerd om groepen 'festivalvandalen' vroegtijdig te signaleren.