In: 20 theaters

De santenkraam van het Vaticaan

Door HANS BEEREKAMP
Brutaal en onorthodox is de opzichtige en lawaaiige mystieke thriller Stigmata zonder enige twijfel.

Voormalig clipregisseur Rupert Wainwright jat schaamteloos elementen uit zo ongeveer alle denkbare spektakelfilms met een katholiek thema, met name The Exorcist (William Friedkin, 1973), monteert in cliptempo de spijkers door de polsen van Jezus aan het kruis door elkaar met de bezoekingen van een kapstertje uit Pittsburgh (Patricia Arquette), en overgiet het met muziek van Billy Corgan van The Smashing Pumpkins. Dan wordt het kapstertje ook nog eens verliefd op een door het Vaticaan op haar afgestuurde priester-wetenschapper (Gabriel Byrne), die maar niet begrijpt waarom een ongelovige vier van de vijf klassieke stigmata vertoont en evenmin snapt hoe het mogelijk is dat ze de tekst van een apocrief evangelie in het Aramees op de muur van haar loft kalkt.

Het antwoord staat in geen enkele catechismus: omdat ze bezeten is door de geest van een vermoorde en geëxcommuniceerde Braziliaanse priester, na toevallig in het bezit te zijn gekomen van zijn rozenkrans.

Het gebrek aan logica van het scenario van Stigmata wedijvert met dat van de dogma's van de moederkerk. Toch probeert scenarioschrijver Tom Lazarus wanhopig steeds nieuwe verklaringen te verzinnen voor de vet uitgesmeerde spektakelscènes. De aardigste vondst is misschien wel dat het Vaticaan koste wat het kost tracht te verhinderen dat een onwelgevallige versie van het lijdensverhaal openbaar gemaakt wordt. Jezus zou daarin oproepen tot een directe devotie, zonder tussenkomst van de kerk, en dat is natuurlijk een bedreiging voor deze machtige institutie.

Maar zou het bezeten kapstertje niet juist gevallen zijn voor de priesterboord van Byrne? En is het decorum van de katholieke kerk niet juist een noodzakelijk element in de formule van een film als Stigmata? Als Wainwright een film over spiritualiteit zonder de santenkraam van het Vaticaan gemaakt had, dan zouden er nooit zo veel mensen naar zijn gaan kijken als nu in Amerika het geval was. Het geheim van het succes van georganiseerde religie is niet de behoefte aan een diep geloof, maar het zwelgen in het uiterlijke machtsvertoon, dat bewijst Stigmata maar weer eens.