In: 6 theaters.

Western met veel historisch besef

Door HANS BEEREKAMP
Dat juist de in Taiwan geboren regisseur Ang Lee de verfilming van Woe to Live On ter hand zou nemen, behoeft minder verbazing dan op het eerste gezicht zou lijken.

De in 1987 gepubliceerde roman van Daniel Woodrell beschrijft een cruciale episode uit de Amerikaanse Burgeroorlog: de guerrillastrijd van de zogeheten Bushwackers, een ongeregeld leger van sympathisanten van de Zuidelijke Confederatie, tegen de Yankee-Unionisten in het grensgebied van Kansas en Missouri, waar de standpunten voor of tegen de slavernij families en buren verdeeld hielden. De weinig zachtzinnige methoden van de Bushwackers, langharige terroristen te paard die onder meer in 1863 verantwoordelijk waren voor een bloedbad in het Yankee-stadje Lawrence, doen denken aan de manier waarop in Kosovo of Noord-Ierland het ware geloof verdedigd wordt. Voor Lee werd in de Amerikaanse Burgeroorlog de basis gelegd voor de mondiale dominantie van wat hij 'Yankee-waarden' noemt: het geloof in individuele vrijheid en kapitalisme, dat tegelijkertijd meer traditionele, op ongelijkheid gebaseerde maatschappijopvattingen vernietigt. Zo werd de western Ride with the Devil (geen filmmaatschappij wilde een grote productie financieren met het omineuze woord 'woe' in de titel) een elegie voor een oude wereld, zoals Lee in zijn Taiwanese trilogie (Pushing Hands, The Wedding Banquet en Eat Man Drink Woman) het verdwijnen van het patriarchaat en de hechte familiebanden betreurde en in The Ice Storm de schaduwzijde van de seksuele revolutie van de jaren zeventig belichtte.

Maar ook is het perspectief van Lee en zijn vaste scenarist James Schamus opnieuw primair humanistisch. Hij kiest voor de individuen die vermalen dreigen te worden in de strijd tussen het oude en het nieuwe. De Bushwackers die de meeste aandacht krijgen zijn een zoon van een arme, pro-Unionistische Duitse immigrant, die uit persoonlijke loyaliteit met zijn vrienden de belangen van de rijke planters verdedigt (Tobey Maguire) en (ongelooflijk, maar historisch gedocumenteerd) een vrijgekochte slaaf (Jeffrey Wright, die eerder Basquiat speelde).

Ride with the Devil is, zoals alle films van Lee, zorgvuldig geschreven en gemaakt, al wordt er zeker in het begin in de dialogen wel heel expliciet les gegeven aan een publiek waarbij geen enkel historisch besef meer verondersteld wordt. Het is ook een wat looiige en trage western, met een problematische stellingname. De poging om moderne betekenis te schenken aan een in onbruik geraakt genre (ook de legendarische gebroeders Jesse en Frank James namen deel aan het brandschatten van Lawrence) is bewonderenswaardig, maar bij voorbaat gedoemd te mislukken. Wie wil nog treuren om het feodalisme, dat in het Wilde Westen met veel poeder en wind de laatste adem uitblies?