In: City 5 en Pathé ArenA, Amsterdam; Pathé 3, Scheveningen

Politieke satire op school

Door HANS BEEREKAMP
Aan de verrassende Oscarnominatie voor Election (scenariobewerking door regisseur Alexander Payne en Jim Taylor van een roman van Tom Perrotta) had er wat mij betreft nog wel een toegevoegd mogen worden, namelijk voor hoofdrolspeelster Reese Witherspoon.

Als de streberige scholier Tracy Flick creëert Witherspoon een schrikbeeld dat je niet snel vergeet: een monstertje zonder vrienden (behalve haar moeder) dat in haar bemoeizucht en goed begrepen eigenbelang over lijken gaat, en toch op de buitenwereld een buitengewoon aangepaste indruk maakt.

Election is een kleine film van een nog tamelijk onbekende regisseur; Payne maakte eerder het hier alleen op video uitgebrachte Citizen Ruth (1996), dat net als Election is opgenomen in zijn eigen stad Omaha. Uit die stad komt ook een aantal van de debuterende jonge acteurs, en onderhuids voel je de authenticiteit van Payne's scènes uit de provincie. Hoewel muziekzender MTV de film produceerde, is Election geen standaardaflevering uit de schier eindeloze serie high school-films, zoals MTV's eerdere Varsity Blues. Het is eerder een geestige en sarcastische satire op het Amerikaanse politieke bedrijf. Tracy Flick lijkt de enige kandidaat bij de verkiezing van de voorzitter van de leerlingenraad, totdat de leraar maatschappijleer (Matthew Broderick) om een complex van redenen (waaronder zijn heimelijke verliefdheid op de door hem verafschuwde Tracy) besluit een tegenkandidaat in stelling te brengen: een oerdomme, geblesseerde sportheld. Dan meldt zich naast de Republikeinse macchiavelliste en de Democratische goedzak om haar moverende redenen een derde, onafhankelijke kandidate. De Ross Perot van deze verkiezing is een nihilistische lesbienne, die snel aan populariteit wint door te stellen dat politiek eigenlijk maar onzin is.

De knap geschreven cavalcade van over elkaar heen buitelende ontwikkelingen heeft als rode draad dat elk personage, ondanks alle nobele speeches en andere verklaringen, voornamelijk wordt voortgedreven door seksueel getinte motieven. Alleen Tracy houdt slechts van zichzelf, en zal het nog ver brengen in de wereld.

De ondertoon in Election valt te vergelijken met die in andere recente films over de neergang van Amerikaanse idealen - maatschappelijk, politiek en moreel - als American Beauty of Happiness, maar dan op een aardser, filmisch minder oorspronkelijk niveau. Payne zoekt niet naar alternatieven, hij constateert slechts grimlachend dat veel mensen zich beter voordoen dan ze zijn. De presentatie van Election tijdens het afgelopen International Film Festival Rotterdam in de sectie Bad Teenage Taste dekt de lading niet volledig, want Payne zwelgt niet in wansmaak. Maar het is moeilijk om een etiketje te plakken op een goed gemaakte, intelligente politieke satire, die zich toevallig op een middelbare school afspeelt. De Nederlandse distributeur wist er, getuige de kleine uitbreng in theaters die ook American Pie vertonen (dat is pas echt slechte tienersmaak), kennelijk ook niet goed raad mee.