In: The Movies, Amsterdam; Cinerama, Rotterdam; Babylon, Den Haag; Camera, Groningen; Cinemariënburg, Nijmegen

25 jaar na 'Taxi Driver' laat Scorsese weer een chauffeur door New York rijden

De zondige mens zoekt rust in Hell's Kitchen

Door HANS BEEREKAMP
Het is lang geleden dat een film van Martin Scorsese, nog steeds de beste actieve Amerikaanse regisseur, zo marginaal uitgebracht werd in Nederland als Bringing Out the Dead.

Zelfs zijn vorige, atypische portret van de Dalai Lama, Kundun, kwam in 1998 weliswaar met vertraging in de bioscoop, maar toch in twintig kopieën. De beslissing van Disney om Bringing Out the Dead slechts in vijf arthouse-theaters te presenteren getuigt van weinig respect, maar valt wel te begrijpen, als je het puur zakelijk bekijkt.

Ondanks de oppervlakkige overeenkomsten is de verfilming van Joe Connelly's gelijknamige roman over een ambulancechauffeur in de New Yorkse wijk Hell's Kitchen vóór de grote schoonmaak van burgemeester Giuliani géén Taxi Driver. Vijfentwintig jaar later glimt het asfalt nog steeds in het neonlicht, en baant een eenzame slapeloze chauffeur zich een weg door het menselijk wrakhout, op zoek naar verlossing, in de christelijke betekenis van het woord. Opnieuw schreef ex-calvinist Paul Schrader een scenario voor ex- seminarist Scorsese, waarin de uit het Nieuwe Testament afkomstige symbolen contrasteren met de wereldse context. Paramedic Nicolas Cage is bij zijn nachtelijke surveillancetochten onder meer getuige van een evangelistische genezing, een kruisiging op een balkonspijl en meerdere opstandingen uit de dood. Als een engel der genade bevestigt hij de elektroden en de beademingsapparatuur van een patiënt op de intensive care die maar niet sterven wil, aan zijn eigen lichaam, zodat deze onopgemerkt de laatste adem kan uitblazen. Maar in tegenstelling tot Cage's personage in City of Angels balanceert zijn engel in Bringing Out the Dead op de rand van de burn-out. Hij verlangt naar rust en troost: als we hem in de slotscène, terwijl een goddelijk ochtendlicht de kamer binnenvalt, als in een piëta in de armen zien liggen van een voormalige drugsverslaafde die Mary heet (Patricia Arquette), dan weten we wie Hij eigenlijk is. Scorsese en Schrader wijdden in The Last Temptation of Christ (1988) al een hele film aan de menselijke onvolmaaktheid van Gods enige zoon. Cage's bezoeking in de woestijn voert hem naar een flatappartement, dat de Oase wordt genoemd, en waar hij na het nuttigen van een droompilletje ziet hoe de graven zich openen en alle door hem vergeefs van een trottoir naar de Emergency Room gebrachte patiënten herrijzen. Het gezicht van een van hen, een jonge Portoricaanse junkie die Rose heet, achtervolgt hem de hele film. Druggebruik brengt, net als in Taxi Driver, het evangelie volgens Martin en Paul, de zondige mens nader tot God.

Het grote verschil met Taxi Driver is niet dat Nicolas Cage een minder acteur is dan Robert De Niro, want hij is goed genoeg, met zijn ongeschoren Christuskop en wanhopige fluisterstem. Het probleem is dat de fascinatie door het kwaad, in de verschijningsvorm van een demonische wraakengel, vervangen is door een obsessie met goede wil. En het goede is per definitie een minder aantrekkelijk filmthema dan het slechte.

Wat Bringing Out the Dead vóór heeft op Taxi Driver is een sterk ontwikkeld gevoel voor zwarte humor, met name in de interactie van Cage met zijn bijrijders, respectievelijk John Goodman, Ving Rhames en Tom Sizemore. En een minder geslaagde film van Scorsese is nog altijd meer het aanzien waard dan alle afleveringen van de televisieserie E.R. bij elkaar, al is het maar om zijn fabuleuze cameravoering en montage en de toepassing van rockmuziek (dit keer vooral Van Morrison) op de soundtrack.