In: Filmmuseum,Amsterdam

Intelligente ironie bij Otar Iosseliani

Door GERWIN TAMSMA
Hoe te leven? Otar Iosseliani, telg uit een zeer oude adellijke Georgische familie en sinds jaren woonachtig in Frankrijk, weet het wel: Koester geen illusies, wees eerlijk maar wantrouwend en neem materiële zaken nooit als leidraad in het leven. Belangrijker is dat er altijd wel ergens een goed glas wijn - tenslotte behorend tot het spirituele - te bemachtigen valt. Dat is in het kort de moraal die uit zijn meest recente film, Adieu, plancher des vaches!, valt af te leiden. De titel, een zeemansterm, betekent zoiets als 'vaarwel koeienland'.

Met de hem kenmerkende intelligente ironie toont Adieu, plancher des vaches! de dubbellevens van een te rijke Franse familie. Iosseliani (1934) speelt zelf de rol van 'kasteelheer' die zijn toevlucht in de drank heeft gezocht - en gevonden. Zijn jongere vrouw, een Parijse zakendiva, vervangt hem voor representatieve doeleinden bij voorkeur door een maraboe, een Afrikaanse ooievaar die inderdaad kan doorgaan voor een karikatuur van Iosseliani. Wie om zo'n grap niet om kan grinniken, heeft weinig te zoeken bij Iosseliani. (Het Filmmuseum vertoont tevens oudere films uit eigen collectie.)Hoofdpersoon van Adieu is zoon Nicolas, die dagelijks stiekem naar het 11de arrondissement vertrekt, in een uiteindelijk naïef verlangen naar het 'echte' leven. Hij werkt als glazen- en bordenwasser en raakt bevriend met zwervers en schooiers. Hij wordt verliefd op een serveerster, maar die liefde wordt gefrustreerd doordat zij meer ziet in een lomperik die zich juist veel rijker voordoet dan hij is. In de wandeling langs vele personages wijst gids Iosseliani terloops de weg. Soms richt hij even zijn blik op al te zijdelingse gebeurtenissen, maar zijn licht reactionaire, onmiskenbaar onafhankelijke kijk op de normen en waarden van de mensheid, is actueel en plezierig archaïsch tegelijk.

Adieu is lang niet de mooiste route die Iosseliani ooit uitstippelde - aan de lange kant en minder wringend dan we van hem gewend zijn. Maar het voldoet om verfrist thuis te komen.