NIEUWSSELECTIE  
  KORT NIEUWS  
  RADIO & TELEVISIE  
  MEDIA  

In Bit-Valley is Son de goeroe

Bit-Valley is het ontluikende Japanse antwoord op de Amerikaanse hightech uit Silicon Valley. In die 'bittere vallei' geldt zakenman Masayoshi Son, oprichter van de opzienbarende Softbank, als dé goeroe. Zijn enthousiasme is grenzeloos. "Wij moeten bereid zijn ons leven te geven, om een revolutie te ontketenen."

Door onze correspondent HANS VAN DER LUGT

TOKIO, 23 MAART. Als een popster liep zakenman Masayoshi Son op een winteravond onder luid applaus het podium op van discotheek Velfarre in Tokio. "Ik was op het World Economic Forum in Davos maar wilde per se ook vanavond hier zijn. Er was maar één mogelijkheid om dat te combineren: een charter-vliegtuig zeshonderdduizend gulden." Gejuich steeg weer op uit de massa keurig geklede mannen in de zaal.

De bijeenkomst in Velfarre was een netwerkavond van Bit-Valley, het opborrelende Japans antwoord op de Amerikaanse hightech uit Silicon Valley. De naam komt van een vertaling van Shibuya - letterlijk 'bittere vallei', de wijk in het centrum van Tokio waar veel jonge bedrijven zich verzamelen - gecombineerd met de informatie-eenheid van het computertijdperk. Voor alle echte en would-be Internet- ondernemers in Bit-Valley is Masayoshi Son de goeroe. "Er is nu een strijd tussen jong en oud gaande in Japan", zei hij op het podium in Velfarre. "We moeten bereid zijn ons leven te geven om de samenleving te veranderen. Om een revolutie te weeg te brengen." Applaus was weer zijn deel.

De 42-jarige Son is oprichter, directeur en groot-aandeelhouder van een van de meest spraakmakende bedrijven in hedendaags Japan: Softbank. Naar beurswaarde was Softbank begin maart het vierde bedrijf van Japan, groter dan elektronicagiganten Sony en Matsuhita, groter dan enige bank. Het probleem van deze informatie is echter dat de beurswaarde van een bedrijf als Softbank zeer snel verandert. Aandelen in Softbank waren in februari twintig keer zoveel waard als een jaar eerder, ook al maakte de Softbank-groep dat jaar geen winst. Sinds februari zijn de aandelen bijna gehalveerd, prijsschommelingen met 10 20 procent per dag zijn niet vreemd. Maar deze maand schoot het aandeel weer omhoog. Met Masayoshi Son heeft de 'Internet-economie' in Japan zijn intrede gedaan, inclusief de onzekerheden over de werkelijke waarde van bedrijven.

Softbank is twintig jaar oud en oorspronkelijk distributeur van software. Z'n grootste slag maakte Son in 1995 toen hij in de VS haast toevallig de oprichters van Yahoo! ontmoette en binnen twee dagen een belang in het bedrijf nam. De succesvolle investering in Yahoo! heeft Softbank op papier 43 miljard gulden opgeleverd. Softbank is trots op deze en vergelijkbare prestaties en publiceert bovenaan de website met financiële gegevens het bedrag met de volledige boekwinst op alle investeringen in binnen- en buitenland. Vandaag een bedrag van ruim 110 miljard gulden. Maar zolang deze winst slechts een cijfer is op de computerschermen van aandelenbeurzen blijft de vraag of dit van Softbank zelf ook een levensvatbaar bedrijf maakt. Afgelopen jaar maakte de Softbank-groep verlies.

De laatste tijd vormt Son zijn bedrijf om tot houdstermaatschappij van een financieel Internet-imperium. In februari verwierf een consortium onder leiding van Softbank het eerste recht op overname van de failliete, genationaliseerde Nippon Credit Bank (NCB). Een bank in eigen bezit zou de kroon vormen op het consortium dat onder meer bestaat uit effectenhuis E-Trade, financier E-Loan en een reeks Internetwinkels. Daarnaast zet Softbank dit jaar een Japanse versie van de Amerikaanse schermenbeurs Nasdaq op poten. Een potentieel zeer winstgevende loopband komt zo tot stand. Softbank-investeringsfondsen steken geld in veelbelovende jonge bedrijven, Softbank brengt ze naar de eigen beurs, verkoopt de aandelen via E-Trade, en strijkt de winst op.

Ook in het buitenland ontpopt Softbank zich als investeringsfonds in jonge bedrijven. Na Azië en het Amerikaanse continent komt nu ook Europa in zicht. Een Amerikaanse tak van het bedrijf, Softbank Venture Capital, maakte eerder deze maand bekend dat het twee investeringsfondsen opricht die in Europa zullen investeren. In Europa werkt Son tevens met Rupert Murdoch's News Corp. en het Franse bedrijf Vivendi aan een Europese versie van Nasdaq.

De invloed van Softbanks imperium reikt verder dan alleen de portemonnee van Son zelf. Softbank zet op deze manier in Japan een 'schaduweconomie' op poten die rivaliseert met de bestaande machten. Gevestigde consortia als Mitsubishi, Mitsui en Sumitomo met hun nauwe relaties met de overheid zien opeens uit het niets concurrenten voorbijkomen die nieuwe markten aanboren. Alleen bij Sony (kort na de oorlog ook een nieuwkomer die het establishment uitdaagde) is een vergelijkbare visie te vinden met een centrale plaats voor Internet. Ook Sony heeft een on line- effectenhuis huis onder haar vleugels en wil een eigen Internet-bank oprichten. Maar Softbank gaat nog een stap verder met de plannen voor de nieuwe beurs Nasdaq Japan, die in juni van start moet gaan. Son verklaart de oorlog aan de oude, ingeslapen industrie.

In de tijd dat de Japanse economie dreef op massaproductie van auto's en elektronica "maakte het niet uit of de bedrijfsleiding uit idioten bestond, zolang men op de werkvloer maar netjes z'n werk deed", zei Son onlangs in een interview met het economische weekblad Toyo Keizai. "In de huidige omwenteling redden idioten het echter niet. Ik dump ze allemaal in zee." Het grote probleem van de "idioten" aan de top ligt volgens Son in hun "communistische, socialistische filosofie", een gebrek aan waardering voor individuele prestaties. Taal die we niet gewend zijn van Japanse zakenlieden, maar Son maakt dan ook geen geheim van zijn Koreaanse afkomst en studeerde bovendien computertechnologie in Berkeley, Californië.

De schets van 'oud-Japan' als socialistisch komt vaker voor nu de Koude Oorlog voorbij is en de schone schijn van Japan als deel van het kapitalistische westen niet langer opgehouden hoeft te worden. Ook binnen de al decennialang regerende Liberaal Democratische Partij is deze kwalificatie tegenwoordig te horen. Symbolisch was de financiële sector, waar geen faillissement werd geduld en banken in het zogenoemde 'konvooisysteem' nauwgezet de instructies van het ministerie van Financiën dienden op te volgen. Het instorten van de 'zeepbel' en de daarop volgende faillissementen van een reeks banken maakten aan dat bestel een einde. Op de golven van nieuwe technologie komen nu bedrijven als Sony en Softbank, om een nieuwe economie op te zetten. "In alle hoeken van de financiële sector zetten we Schumpeters creatieve destructie aan het werk", zei onlangs Softbanks financiële man, Yoshitaka Kitao.