In: Filmuseum, Amsterdam; Poelestraat, Groningen

Gebazel bij 'Las Hurdes' van Buñuel

Door RAYMOND VAN DEN BOOGAARD
Voor Buñuel's prisoners is de Nederlandse filmer Ramon Gieling naar de streek gegaan waar de Spaanse cineast Luis Buñuel in 1931 een van zijn vroege films heeft gedraaid, Las Hurdes, tierra sin pan (Las Hurdes, land zonder brood).

Gieling vraagt de huidige bewoners van die streek wat ze van Buñuels film vinden en koppelt documentaire beelden van toen, over armoede en achterlijkheid op het Spaanse platteland, aan beelden van nu. Gielings film is niet zonder een zekere charme, maar al spoedig gaat zich wreken dat de filmer zich er bij de verwezenlijking van dit mooie idee met een jantje-van-leiden vanaf heeft gemaakt. In plaats van een kritisch onderzoek naar mythevorming, dat de film belooft, zien we slechts een weinig zinrijke juxtapositie van oud en nieuw materiaal, afgewisseld met flauwekul: voor vertrek naar Spanje brengt Gieling in Amsterdam zijn zoontje naar school. Uit een toelichting van Gieling blijkt dat hij geen film over een film heeft willen maken, maar wil tonen hoe met film mythen kunnen worden geschapen. Zeker is niemand gehouden tot het maken van educatieve televisie, maar ook een kunstzinnig uitgangspunt is geen excuus voor onzorgvuldigheid: de Tierra sin pan waarvan Gieling in zijn eigen film fragmenten verwerkt, en die hij ook aan hedendaagse dorpelingen laat zien, is niet de in 1931, kort na de Un chien andalou en l'Age d'or, door Buñuel gemaakte, zwijgende film. Wat getoond wordt, is een versie uit 1937, vervaardigd ten tijde van de Spaanse burgeroorlog, waarbij Buñuels filmverhaal wordt getransformeerd tot een pleidooi voor revolutionaire landhervorming, met een gesproken, belerend commentaar, waarin de ellende van de arme boerenbevolking ad absurdum wordt uitgemeten. Tegen deze platte agitprop richten zich, zo te horen, ook de bezwaren van de hedendaagse bewoners van Las Hurdes, niet zozeer tegen de beelden die Buñuel gedraaid heeft. Gieling heeft dat niet begrepen, of het heeft hem gewoon niet geïnteresseerd. Toch lijkt mij dat wie, 73 minuten lang, zijn eigen werk naast dat van een der groten uit de filmgeschiedenis wil stellen, beter serieus te werk kan gaan dan wat bazelen over mythevorming.