In: 10 theaters

Heilzame multiculturele chaos

Door RAYMOND VAN DEN BOOGAARD
Wie van plan is zich te mengen in het zogeheten Scheffer-debat, over de problemen en gevaren bij de integratie van vreemdelingen in onze samenleving, doet er goed aan ijlings Beautiful People te gaan zien, van de Bosnisch-Britse regisseur Jasmin Dizdar.

Niet dat er veel academische argumenten op het gebied van de wederzijdse acculturatie zijn te ontlenen aan deze film over Bosniërs en Britten. Daar staat echter een aanstekelijk beeld van heilzame chaos tegenover, en er valt veel te lachen. Acculturatie, laat Dizdar zien, is niet de vrucht van diepe overtuigingen en normbesef - eerder van het feit dat degenen die in de samenleving gedoemd zijn elkaar tegen te komen, wegen moeten vinden om het leven enigszins dragelijk te houden. De multiculturele omgang onttrekt zich aan de toets der hoge idealen en hooggeprezen respect voor de ander. Met name onbegrip en uitgesproken desinteresse voor wat de ander als zijn meest heilige overtuiging ziet, blijken namelijk de samenleving tussen mensen uit verschillende culturen te bevorderen. Zo komt het bijvoorbeeld dat een verkracht Bosnisch meisje dat in Engeland een abortus wil, zich ziet geconfronteerd met het routineuze argument van een Britse arts die opwerpt dat heel wat vrouwen in dit land nu juist graag een kindje zouden willen hebben' - wat de aanzet tot een gelukkig gezinsleven blijkt. En een Kroaat en een Serviër die naast elkaar in Britse hospitaalbedden zijn beland, zetten eerst de strijd voort, door als ze even bij kennis zijn bij elkaar het infuus er uit te trekken. Op den duur verloopt hun krijg evenwel, bij gebrek aan maatschappelijke context: de nachtzuster heeft écht geen tijd om dit kwajongensgedoe serieus te nemen. Jasmin Dizdar (1971) is een late vertegenwoordiger van de zgn. Praagse School in de Joegoslavische cinematografie, die het vak tussen 1984 en '89 leerde in de Tsjechoslowaakse hoofdstad, zoals zoveel Joegoslavische filmmakers voor hem. Hij heeft veel mij volledig onbekende korte films op zijn naam. Dat het British Film Institute hem in staat gesteld heeft voor het eerst een lange speelfilm te maken, mag een gelukkige zet heten.

Beautiful People is zeker niet alleen maar inhoudelijk interessant, het is in de eerste plaats een knap gemaakte film die realisme in Britse traditie paart aan zwarte humor uit de Balkan. De film kent een groot aantal protagonisten, Britten en Bosniërs uit alle lagen van de bevolking, wier belevenissen dooreen worden verweven zonder dat de samenhang verloren gaat - en dat alles in razend tempo.

Dizdars filmstijl wordt gekenmerkt door een hardgrondige afkeer van statische situaties, en dat beïnvloedt het maatschappijbeeld in de film: iedereen worstelt om in het leven overeind te blijven, met name ook de Britten. Het sterkste voorbeeld is wel die heroïneverslaafde Britse voetbalhooligan die dronken op het vliegveld verdwaalt en later als hulppakket boven Bosnisch oorlogsgebied wordt afgeworpen - je moet het zien om het te geloven.