In: Rialto,Amsterdam; Haags Filmhuis; 't Hoogt, Utrecht

Authentieke speelfilm over Duinkerks carnaval

Door HANS BEEREKAMP
Over het carnaval als maatschappelijk fenomeen zijn veel sociologische verhandelingen geschreven, maar de noordelijke variant (drie dagen drinken en nauwelijks slapen, waarbij individuen hun alledaagse identiteit opzettelijk verliezen) komt in bijna geen enkele speelfilm voor.

Toch is het een dankbaar object, niet alleen vanwege het fotogenieke aspect en de uitdaging om in massascènes fictie met documentaire te vermengen, maar ook inhoudelijk. Carnavalvierders overschrijden in vermomming grenzen, waar ze in burger niet eens aan zouden durven denken. Maar de bandeloosheid kent ook haar beperkingen: wat er in die drie dagen gebeurt, mag geen consequenties hebben voor de rest van het jaar.

In zijn bewonderenswaardige debuutfilm Karnaval vertelt de Franse regisseur Thomas Vincent precies dit verhaal. De titel wordt meteen K gespeld, omdat Vincent zijn camera richtte op Duinkerken,de enige Franse stad die de voor die taal exotische letter in zijn naam bevat. In de tijdens de Tweede Wereldoorlog geheel verwoeste havenstad lijkt het carnaval het meest op de traditie in Vlaanderen en Zuid-Nederland. Het is een proletarisch feest, waarin als vrouw verklede mannen met lange stokken in de hand door de straten hossen. Maar Duinkerken ligt ook vlak bij Engeland: Vincents film herinnert regelmatig aan het intense sociaal-realisme in bij voorbeeld het werk van Ken Loach of Mike Leigh. We bezien de carnavalsrituelen door de ogen van een jonge Arabier (Amar Ben Abdallah), die in een flatportiek een als dansmarieke geklede vrouw (Sylvie Testud) helpt haar laveloze man de trap op te hijsen. Ze bedankt hem voor zijn hulp met een carnavalszoen, die door de ontvanger verkeerd uitgelegd wordt. Of misschien heeft hij juist heel goed begrepen, dat ze de kans omarmt op een ontsnapping uit haar vreugdeloze en regenachtige bestaan. Het incident loopt uit op een vrijage, in de mlee van carnavalsoptochten, kroegtijgeren en massabacchanalen in een sporthal. Al snel steekt het voorspelbare racisme de kop op, maar de allochtoon wordt soms ook welwillend ingeburgerd. In een ontwapenende scène krijgt de buitenlander les in braken zonder je kleren vies te maken. Maar uiteindelijk wordt op Aswoensdag alles weer zoals het was. De jonge aanbidder vertrekt naar zonnig Marseille, en de autochtonen gaan over tot de troosteloze orde van de dag.

Karnaval is een schijnbaar eenvoudige, maar intelligent gestructureerde, weergaloos authentieke film, die via de omweg van het carnaval misschien dichter komt bij de Noord-Franse realiteit van bij voorbaat tot mislukken gedoemde opstand tegen regen en uitbuiting dan andere recente voorbeelden, zoals La vie de Jésus en La vie rvée des anges. Vincent maakt de dionysische vergetelheid in massaliteit ook visueel voelbaar, en verzuimt geen moment om ook de individuele eigenschappen van zijn personages het volle pond te geven. Vorig jaar werd Vincent aan het slot van het filmfestival van Berlijn bekroond met de prijs voor het beste debuut. Met grote belangstelling mag uitgezien worden naar zijn volgende film.