In: 51 theaters

Compassie wint het van satire in origineel beeld Golfoorlog

Avonturiers voorbij de frontlinie

Door BIANCA STIGTER
Three Kings, de eerste grote Amerikaanse film over de Golfoorlog, begint eigenlijk als die oorlog al is afgelopen. Het vuren is gestaakt, hoewel er op de valreep toch nog een Irakese soldaat wordt neergeschoten.

Maar meteen daarna is het feest. In deze overrompelende actiefilm van David O. Russell handelt vrijwel iedereen uit hebzucht. Niet alleen de vier soldaten di de hoofdrol spelen - naar goed gebruik afkomstig uit verschillende sociale groepen - maar ook de staat waarvoor zij vochten kent maar één motief. Amerika wilde de olietoevoer veilig stellen. De soldaten zijn uit op goud. Zo simpel is het.

De plot van Three Kings, dat zowel met Casablanca als met MASH als met Apocalypse Now is vergeleken, lijkt erg op die van Kelly's Heroes, een grol uit 1970 waarin Clint Eastwood en Telly Savalas achter de Duitse linies een bank beroven. In Three Kings vinden vier soldaten in de anus van een Irakese krijgsgevangene een kaart. Hun leider, een oude rot van special forces (George Clooney), vermoedt dat de kaart de locatie van de bunkers aangeeft waarin Saddam Hussein de oorlogsbuit uit Koeweit heeft verborgen. De soldaten, gespeeld door uiteenlopende acteurs als de rapper Ice Cube en de filmregisseur Spike Jonze, houden hun vondst geheim en besluiten voor eigen gewin op zoek te gaan naar de buit.

Three Kings werkt het gegeven serieuzer uit, al is er op weg naar de bunker tijd voor het neerschieten van een koe, warvan het hoofd op de voorruit van hun jeep landt. De soldaten vinden de bunker, maar komen daarbij in een burgeroorlog terecht. In de bunker houden Irakese soldaten Irakese rebellen gevangen. Clooney stopt de actie even om de situatie glashelder aan zijn ondergeschikten en de kijkers uit te leggen. Bush spoorde de mensen aan in opstand te komen tegen Saddam. Ze dachten dat ze onze steun hadden. Nu worden ze afgeslacht. Zijn woede is op dat moment nog niet groter dan zijn hebzucht.

Three Kings zit vol effecten die tot en met het vorig jaar opzien barende Fight Club nog niet tot de mainstream behoorden, maar daar nu middenin geplonsd zijn. In Three Kings kan de camera door menselijke huid heendringen en laten zien wat voor schade een kogel nu eigenlijk van binnen aanricht, verluchtigen flashbackjes van verschillende personages een korte conversatie en wordt het hier en nu niet alleen op volle snelheid maar ook vanuit de raarste standpunten in slow motion of stilstand getoond, in verbleekte of juist verzadigde kleuren.

David O. Russell, die eerder twee eigenzinnige komedies maakte, maakt van de Golfoorlog een oorlog die je je niet meer alleen als een door het Amerikaanse leger geregisseerde, steriele televisieoorlog zal herinneren. Hij heeft een voorkeur voor bizarre tegenstellingen. Hij laat zijn soldaten in luxe Amerikaanse auto's door de woestijn rijden en filmt met genoegen de in de bunker opgehoopte computers, keukenmachines, videorecorders, Rolexen en andere toppers uit het westerse consumptieparadijs. Aangrijpend maf is de scène waarin Troy, een door Mark Wahlberg gespeelde gewone jongen, een berg mobiele telefoons vindt. Deze Amerikaan is dan door het Irakese leger gevangen genomen. Hij grijpt in de berg en vindt een telefoon die het nog doet. Als een telefoniste hem niet met Operation Desert Storm kan doorverbinden, belt hij z'n vrouw in Detroit maar. Hi honey, kun je voor mij even het leger bellen? Tijdens de daarop volgende martelscene begint een Irakese soldaat over de plastische chirurgie van Michael Jackson.

Russell heeft een goed, grof oog voor de absurde aspecten van de oorlog. Maar zijn film is geen satire. Compassie wint het in dit jongensboek uiteindelijk van eigenbelang. Russell maakt de keuze daartussen zo direct mogelijk. Stellen de soldaten de vrachtwagen met goud veilig of redden ze twee kinderen die op een mijn dreigen te lopen? Uiteindelijk escorteren de vier soldaten een groep rebellen, tegen het officiële Amerikaanse beleid in, naar de grens met Irak.

Om van de Golfoorlog een film te maken heeft Russell de banden met de werkelijkheid dan al lang doorgesneden. Zijn soldaten zijn helden zoals ze het in de Golfoorlog nooit geweest konden zijn.