In: 62 theaters

Ranzige thriller in mooi Italië

Door HANS BEEREKAMP
The English Patient, Anthony Minghella's vorige, met negen Oscars onderscheiden filmepos, was in feite niet meer dan een mooi aangeklede, semi-geheimzinnige romantische vertelling.

Flair in vormgeving, acteursregie en het oproepen van een visueel aantrekkelijke historische episode vormt ook de belangrijkste troef van The Talented Mr. Ripley. De film werd slechts' genomineerd voor vijf Oscars, waarvan de merkwaardigste die is voor Minghella's eigen scenariobewerking van Patricia Highsmiths gelijknamige roman uit 1956. Dat scenario is namelijk een schoolvoorbeeld van hoe het niet moet. Met tal van toevoegingen en ingewikkelde kronkels wordt de mysterieuze kameleon Tom Ripley, gespeeld door Matt Damon, veranderd in een meer begrijpelijk en sympathiek personage. Ripley is geen koelbloedige moordenaar meer, maar iemand die min of meer per ongeluk zijn vriend en voorbeeld Dickie Greenleaf (Jude Law) doodt. Subtiel door Highsmith gesuggereerde subthema's, zoals homo-erotiek en klassenverschillen, worden nu breed uitgemeten, zelfs expliciet bediscussieerd.

Het eerste uur van The Talented Mr. Ripley, tot aan het moment dat Ripley besluit de identiteit van Greenleaf aan te nemen, pakt Minghella de kijker gemakkelijk in. Met Ripley, door Greenleafs schatrijke vader naar Italië gezonden om zijn zoon terug te halen naar New York, kijk je je ogen uit op het wereldje van vespa's, jazzclubs en caféterrassen. Het hoogtepunt vormt Damons imitatie, staand aan de piano, van Chet Bakers zangstem ('is het nu een man of een vrouw?') en de dan nog impliciete seksuele ambivalentie.

Maar als Ripley zich Greenleaf gaat noemen, verandert de toon van de film in die van een omstandige thriller. Minghella's visie op de verhouding tussen Ripley en Greenleaf wordt dan zelfs tamelijk ranzig. Een man zonder identiteit wordt verliefd op een man die weet hoe je leven moet, en zijn geprangde gemoed kan alleen nog verlicht worden door het object van zijn affectie te vermoorden. In een door Minghella verzonnen epiloog wordt dit thema nog eens herhaald.

Het is jammer, want het begin van The Talented Mr. Ripley is stukken beter dan de hele English Patient. De beide vrouwelijke hoofdrollen, vertolkt door Gwyneth Paltrow en Cate Blanchett, hebben slechts de functie om de mannenliefde reliëf te geven en zijn daarmee grotendeels overbodig. Het is zonde dat Minghella er niet op durfde te vertrouwen dat het publiek zijn betoog ook wel begrepen zou hebben, als hij niet zo veel ingevuld had. In Hitchcocks Highsmith- verfilming Strangers on a train werd het woord homoseksualiteit nooit uitgesproken, maar het thema kon niemand ontgaan; de enige rol die nog een onderhuidse spanning met zich meedraagt is die van de cynische dandy Freddie, weergaloos gespeeld door Philip Seymour Hoffman, de enige die voor The Talented Mr. Ripley een Oscarnominatie verdiend zou hebben.

Vrijdag in CS: Arnon Grunberg over Ripley