In: Filmmuseum, Amsterdam.

Wonderlijke ontmoeting Ozu en Cassavetes

Geïmproviseerd Japans drama zonder exotisme

Door HANS BEEREKAMP
Het motto No Cherry Blossoms, dat het International Film Festival Rotterdam verbond aan de programmering van een groot aantal recente Japanse films, lijkt bij uitstek van toepassing op M/Other, de tweede speelfilm van regisseur Nobuhiro Suwa, van wie Rotterdam in 1997 al het debuut 2/Duo vertoonde.

M/Other mag dan door de rigide kadreringen van minutenlange camera-instellingen, die alledaagse gebeurtenissen in een Japans binnenhuis onthullen, formeel lijken op de klassieke films van Yasujiro Ozu, stijl noch inhoud van de film zijn exclusief Japans. De relatiebeslommeringen van een gescheiden restauranthouder, zijn vriendin die ook een baan heeft en het zoontje dat een tijdje bij hen komt logeren, zouden zich net zo goed in Parijs, New York of Amsterdam kunnen afspelen. De werkwijze van Suwa, sterk beïnvloed door experimentele films van Mekas en Brakhage, lijkt eerder op Cassavetes dan op Ozu. M/Other had geen scenario, maar ontstond door improvisaties van de drie hoofdrolspelers, waarbij de camera hun handelingen volgt, maar nauwelijks beweegt. Zo ontstond een intrigerende, 'moderne' film, die ruimte biedt aan individuen en hun poging zich los te maken van traditionele gezinsopvattingen, maar die ook in de vormgeving voelbaar maakt dat de personages gevangen zitten in hun traditionele rol.

Alleen al de combinatie van improvisatie en rigiditeit van de mise-en- scène mag een klein wonder genoemd worden. Het verhaal is alledaags, de stijl ongebruikelijk. Het resultaat van Suwa's experimenteerdrift is niet altijd geslaagd; de scènes uit een relatie bieden te weinig variatie en intrinsieke spanning om twee en een half uur lang te kunnen blijven boeien. Ook Suwa's voorliefde voor de triviale aspecten van een huishouding leidt niet tot even schrijnende observaties als in een film van bij voorbeeld Chantal Akerman. Maar M/Other is wel een overtuigend bewijs van de stelling dat eigentijdse Japanse films elk exotisme vreemd is. De invloed van Ozu heeft niets meer te maken met kersenbloesems, kimono's of een op zithoogte geplaatste camera; alleen de onbeweeglijkheid van Ozu's blik is overgebleven, net als bij zijn westerse bewonderaars.