In: Kriterion, Cinecenter Amsterdam; Haags Filmhuis; Cinerama Rotterdam; Chassé Breda; Poelestraat Groningen; Cinemariënburg Nijmegen

Zweeds debuut over puber zijn in een dorp

Door BIANCA STIGTER
Agnes heeft een slim broertje. Hij vraagt aan zijn moeder wat lesbisch is. Hij heeft dat woord op school gehoord. Zijn moeder antwoordt dat lesbisch is dat twee vrouwen van elkaar houden en dat daar niets mis mee is. Het is heel gewoon. Pas dan vertelt het jongetje dat hij gehoord heeft dat Agnes lesbisch is.

Zo slim moet je nog wel zijn in het dorp Amal, waar Agnes en haar familie wonen. Alle hippe dingen komen er pas aan als ze in Stockholm alweer uit zijn. Fucking Amal, een film over de jeugd van dit dorp, was in Zweden een groot succes. Het is de eerste speelfilm van Lukas Moodysson (1969), die met zijn prettige jonge acteurs bijna voortdurend in close-up een oud verhaal vertelt, dat zich in elk dorp zou kunnen afspelen. Moodysson doet weinig aan couleur locale. Fucking Amal zit vol met aangenaam of pijnlijk herkenbare details over anders zijn en er bij willen horen. Allerlei ellende komt aan bod, van lelijk zijn tot in een rolstoel zitten, van ongelukkig verliefd tot te weinig drugs. Het is een gekke ervaring om Fucking Amal in een volle zaal te zien: wie wanneer lacht lijkt iets te verraden over zijn eigen positie op de middelbare school.

Moodysson slaat ook de volwassenen niet over. Fraai is bijvoorbeeld de rol van de vader van Agnes, die zijn eenzame tienerdochter probeert op te vrolijken door te zeggen dat hij ook niet populair was op school. Schrale troost voor Agnes, die door haar in dit opzicht minder ervaren moeder gedwongen wordt een verjaarsfeestje te geven, ook al weet Agnes dat er niemand zal komen, en zeker Elin niet, het meisje wiens naam ze honderd maal op het beeldscherm van haar computer laat verschijnen. De film bemoeit zich ook met een populair personage. Het is deze mooie, blonde Elin, die elke jongen kan krijgen die ze hebben wil. Zij hoort erbij, maar ze wil er niet bij horen. Voor haar is het dorp te klein en zij is het die de vloek uitspreekt die de film zijn titel geeft. Fucking Amal laat zien dat Elin ook in haar eigen dorp aan de verstikking kan ontsnappen. Lesbische Agnes biedt haar een uitweg. De film is niet zo zwartgallig als Welcome to the Dollhouse van Todd Solondz, die liet zien dat een lelijk eendje ook altijd een lelijk eendje kan blijven. Maar Moodysson is wel vals genoeg om nog net de mogelijkheid open te laten dat Agnes voor Elin slechts een bevlieging is.