In: 10 theaters

Regisseur Paul Cox distantieert zich van film

Door HANS BEEREKAMP
Trillend van woede leidde de Australische regisseur Paul Cox, even terug in zijn geboorteland, maandag in Amsterdam de persvoorstelling in van Damiaan (Father Damien), een Engelstalige filmbiografie van de Belgische priester Damiaan Deveuster (1840-1889).

Cox is het niet eens met de montage van de film, die tot stand kwam onder verantwoordelijkheid van de Belgische producent Tharsi Vanhuysse. De regisseur: "Wat u gaat zien, is niet mijn film. Het is een schande dat ik in mijn eigen land niet de versie kan laten zien, zoals die mij voor ogen stond. Er bestaat een kopie van mijn montage, maar die ligt in Engeland, en de Nederlandse distributeur wil die niet uitbrengen."

In Amerika bestaan er nauw omschreven regels, die vaststellen wat er moet gebeuren als een regisseur zich van zijn film wil distantiëren. In België (en Nederland, want Damiaan is een met subsidie van het Filmfonds tot stand gekomen Belgisch- Nederlandse coproductie) ligt dat anders, en hoopt de producent dat de regisseur wel zijn mond zal houden. Het is onverstandig dat te verwachten, als je de in Venlo geboren Cox kent, zijn permanente gevecht tegen het gebrek aan integriteit in de filmindustrie en zijn altijd compromisloos naar oprechtheid strevende films.

Het valt vooralsnog moeilijk vast te stellen wat de kwaliteiten van de Cox-versie zijn, maar de versie-Vanhuysse van Damiaan is in ieder geval een heel beroerde film. Die lijkt meer op smakeloze en redeloze wanproducten van Vanhuysse als Gaston's War of Lisa dan op Cox' films Vincent of Cactus. Ook past de over praktisch elke scène uitgesmeerde, bombastische filmmuziek van Wim Mertens op geen enkele manier bij Cox' gebruikelijke streven naar stilte en harmonie. Een onwaarschijnlijke hoeveelheid internationale en Belgisch- Nederlandse sterren maken kort hun opwachting; de in de credits vermelde Jan Decleir heb ik zelfs helemaal niet herkend.

Vader Damiaan (de Australische acteur David Wenham) is een priester die in 1872 gaat werken in een leprozenkolonie op het eiland Molokai, onderdeel van het toenmalige koninkrijk Hawaii. Zijn inzet en moed bezorgen hem immense populariteit onder de eilandbewoners; bij zijn komst is de kerk leeg, na zijn dood behoren zeshonderd van de duizend bewoners tot de rooms-katholieke parochie.

Damiaan lijkt, als je de muziek wegdenkt, een ernstige film over opoffering en heldenmoed. Van de grote lijnen, de machinaties van Damiaans superieuren en de locale politiek, valt vrijwel niets te begrijpen, maar er zit een mooie scène in, met zwijgende blikken, wanneer een arts het eerste melaatse plekje op Damiaans voet ontdekt. Het valt moeilijk voor te stellen dat de director's cut van Damiaan de film zou kunnen redden van een tragisch lot, namelijk de misvatting dat production value en het inhuren van vedettes als Peter O'Toole, Kris Kristofferson en Derek Jacobi zouden passen in de ascetische stijlopvattingen van een fluisterende filmauteur. Maar een curieuze bezienswaardigheid is zelfs dit wanproduct wel, bijna een monumentale aanklacht tegen de domheid van sommige filmproducenten.