Uitgebracht op huurvideo door 20th Century Fox Home Entertainment.

Geslaagde grapjes over verkeersleiders

Door HANS BEEREKAMP
Er gaat een onweerstaanbare charme uit van films over een beroepsgroep waar je zelden of nooit een speelfilm over ziet. We weten veel van huurmoordenaars, cowboys, psychiaters en piloten, maar weinig over koks, landmeters, verpleegsters of luchtverkeersleiders.

En toch moet er genoeg dramatisch materiaal te putten zijn uit het werk van de mannen (en een enkele vrouw) die vliegtuigen op tijd naar de juiste landingsbaan leiden. De Amerikaanse film Pushing Tin leert ons onder meer dat luchtverkeersleiders zonder veel vooropleiding twee ton per jaar verdienen en dat ze per uur de verantwoordelijkheid dragen voor meer mensenlevens dan een chirurg in zijn hele carrière. Op een barbecue van de Air Traffic Controllers van het New-Yorkse luchtruim wisselen iets te duur geklede dames informatie uit over de stress van hun echtgenoten; de meesten zijn dan ook al voor de tweede of derde keer getrouwd.

Vrij naar een tijdschriftartikel schreven de broers Les en Glen Charles (auteurs van de televisieserie Cheers) een erg aardig scenario over deze moderne helden, met veel ironische aandacht voor de hanigheid die dit soort werk met zich meebrengt. In de door fotogenieke driedimensionale computerschermen gedomineerde controlekamer worden met natural cool mysterieuze commando's in een aan de kin bungelend microfoontje geblazen en weddenschappen afgesloten over de vraag of een overbelaste collega bij zijn terugkeer wel de voordeur zal halen. De kampioen is ene Nick Falzone, bijgenaamd The Zone, met veel stoer understatement vertolkt door John Cusack. Zijn natuurlijk gezag wordt getart door een nieuwkomer, een indiaan. We weten dat niet alleen omdat hij gespeeld wordt door de met zijn indiaanse afkomst koketterende acteur Billy Bob Thornton, maar ook omdat hij met een enkele veer op het achterhoofd aan het scherm zit. En omdat hij elke poging van The Zone om hem te ridiculiseren stoïcijns het hoofd biedt. Mooiste scène: Cusack overtreedt aan het stuur van zijn sportauto elke verkeersregel om zijn collega te imponeren, maar Billy Bob valt op de stoel ernaast in slaap.

De Engelse regisseur Mike Newell (Four Weddings and a Funeral, Donnie Brasco) excelleert in het ontlokken van genuanceerde acteerprestaties aan interessante sterren. Cate Blanchett, de Australische hoofdrolspeelster van Elizabeth, overtuigt bij voorbeeld volledig als een onzekere huisvrouw uit New Jersey. Pushing Tin zit vol met geslaagde kleine grapjes, met fijntjes geslepen observaties, maar voldoet minder als geheel, omdat het scenario te veel tegelijk wil aanpakken in twee uur: een romantische komedie over versleten huwelijken, een duel tussen twee mannen en een sociale studie van beroepsmores. Dat is dan ook de enige denkbare reden dat de film de Nederlandse bioscoop heeft overgeslagen en direct in de videotheek belandt. Er zijn heel wat minder geraffineerde Hollywoodproducties die dat lot ten onrechte bespaard is gebleven.

Het spreekt bijna vanzelf dat echte luchtverkeersleiders veel kritiek kunnen uitoefenen op het beeld dat er in de film van hun werk geschetst wordt. Het scenario suggereert dat de toenemende verkeersdrukte in de lucht soms leidt tot het nemen van onverantwoorde risico's, vooral wanneer de mannelijke hormonen opspelen. Dan wordt er druk geschoven met aluminium, stipjes op een beeldscherm, die het liefst allemaal zonder vertraging binnen moeten komen, door hier en daar een haarscherpe bocht naar links. Maar dat bezwaar zou ook gelden voor huurmoordenaars en cowboys.