NIEUWSSELECTIE  
  KORT NIEUWS  
  RADIO & TELEVISIE  
  MEDIA  

S e l e c t i e

Maarten Huygen
Zembla had gisteren een reportage die over de hele wereld kan worden verkocht omdat ze het internationale oordeel bevestigt over Nederland als verwekelijkt zorgparadijs. Dat oordeel blijkt te kloppen als het gaat over de besteding van de jaarlijkse zeven miljard en meer aan werkverschaffing. Nergens ter wereld gaat dat zo. De Europese Unie heeft al zwendel met subsidies vastgesteld. Toch hangt er een pijnlijke stilte over het onderwerp. De Tweede Kamer wil er alleen maar meer geld aan uitgeven. Sinds de jaren tachtig is werk zoiets geworden als vroeger de militaire dienstplicht. Wie wil, kan er gemakkelijk onderuit, ook nu er een groot tekort is aan mensen.

Zembla liet zien hoe er een hele particuliere industrie is ontstaan om werklozen in opdracht van de sociale dienst met bekertjes koffie, lieve woordjes en vakantiereisjes naar opleidingen en werk te lokken. Omdat er geen enkele sanctie is, komt er niets van terecht. De uitkering loopt toch door. Het was zo'n eye opener waar Zembla sterk in is, compleet met interviews, scènes uit de praktijk, helder commentaar en achtergrondinformatie. Zo'n reportage wordt zelden gemaakt omdat journalisten net zo min als politici de absurditeit van de Nederlandse werkwijze zien. Ze laten zich in de luren leggen door de specialisten van de werkgelegenheidsindustrie en de vermeende slachtofferstatus van werklozen. Ondanks de kritische beelden en vragen van documentairiste Mirjam Bartelsman zal de pijnlijke stilte voortduren. Mohs, een jonge man in de kracht van zijn leven, denkt al heel lang na over werk. De Amsterdammer wilde meteen een grafische opleiding doen maar dat ging zomaar niet. Daar moest eerst een stappenplan aan vooraf gaan. Toen dat was doorlopen, had hij zich alweer bedacht. Hij moest nog eens nadenken. Er worden conducteurs gezocht, chauffeurs, magazijnwerkers, uitzendkrachten maar zijn voorkeur gaat uit naar iets creatiefs. "Heb je nooit korting gekregen op je uitkering als je weer eens aan het nadenken was?", vroeg Bartelsman. "Nee, als ik het gevoel heb dat ik diep moet nadenken, zeg ik dat eerlijk. Dan kan ik niet solliciteren." Trainingen, rollenspellen, actieplannen, voortrajecten, de meeste werklozen konden meesterlijk met de terminologie overweg. De begeleider boomt tegen een forse overheidsvergoeding over wat ze nou écht willen. Die subsidies zitten de oplossing in de weg, want ze veranderen de werkloze in een passieve patiënt die met de auto naar zijn sollicitatie wordt gebracht. "Ik ben er altijd voor jou", zegt de begeleider. Bas wil gaan werken maar dat kan niet zomaar, want zijn begeleidingsbedrijf moet eerst aan hem verdienen. Hij houdt van muziek en na een tijdje solliciteert hij bij een cd-winkel. De baas neemt hem niet aan omdat hij tijdens het gesprek zijn basketbalpet op houdt. Al die stappenplannen hadden hem niet geleerd dat je die bij een sollicitatie dient af te zetten.

Voor de RDM-scheepswerf werden 650 mensen uit een bestand van 7.000 gelicht. Vijf mensen werden bereid gevonden om met een gratis strippenkaart naar de werf te gaan. Van hen zou er één uiteindelijk in opleiding gaan. Terwijl de werf schreeuwt om mensen. In de reportage zag je het vijftal sceptisch bij een werkbank staan. "Wat schuift dat?", vroeg een oudere man. Meer dan 2.000 gulden per maand, was het antwoord. Maar dat stemde niet tevreden. "Ik weet niet of ik er wel voor geschikt ben", zei er een. De gemeente Rotterdam had een dagje Efteling uitgeloofd voor wie aan de opleiding zou beginnen en na drie maanden een reis naar Disneyland. Volgens de Rotterdamse ambtenaar krijgt op deze manier slechts drie procent van de langdurig werklozen een baan. Drie kwart van het bestand is alcoholist, aan drugs verslaafd of onvindbaar. De overblijvenden zijn zoals Harry Blom die "niet moet denken aan de psychische druk van een baan".