Mokkende held James Dean is de eerste liefde van wie je altijd blijft houden.

Door DANA LINSSEN

In hoeveel tienerkamers ter wereld hangt zijn beeltenis? Hoeveel jongens en meisjes in Spanje, Japan en Australië besluiten op een dag dat ze James Dean willen zijn? Meer nog dan een ster is James Byron Dean (8 februari 1931, Marion, Indiana - 30 september 1955, nabij Paso Robles, Californië) een idool en een icoon. Degene die helemaal in zijn eentje verantwoordelijk is voor het moderne archetype van de rebel.

Het is bijna pervers om zijn geboorte- en sterfdatum te memoreren. Niet alleen was James Dean nu een oude man geweest, ouder dan mijn vader, en ben ik nu alweer ouder dan toen hij zich in zijn Porsche 356 Speedster te pletter reed, als alles anders was gelopen had hij nog geleefd en daar moet je toch niet aan denken. Zijn eeuwige leven heeft hij te danken aan de vertolking van drie getroubleerde personages, die ook bijna vijftig jaar na dato bewijzen dat hij, method acting of niet, een klassiek, bijna theatraal acteur was (East of Eden van Elia Kazan en Rebel without a Cause van Nicholas Ray uit 1955 en het na zijn dood voltooide Giant van George Stevens, 1956, waarin de nog steeds piepjonge Dean op overtuigende wijze oud en grijs wordt). Dan zijn er nog een handvol onbeduidende bijrolletjes in films die niemand ooit heeft gezien zoals Sailor Beware en Trouble along the Way en een paar dozijn foto's. Dean op de varkensboerderij van zijn oom en tante in Iowa, waar hij na de dood van zijn moeder opgroeide. Dean op het dakterras van het Museum of Modern Art in New York, met zijn jekkie en zonnebril, rokend en gesticulerend terwijl de anderen luisteren en lachen. Dean die een trap oploopt, achter hem brandt het bordje 'Exit', maar hij gaat niet weg, hij komt juist aan.

De tientallen biografieën die na zijn dood verschenen probeerden een licht te werpen op het fenomeen door het te ontraadselen te onttoveren. Geruchten over vriendinnetjes en vriendjes, rijpere actrices en oudere heren, zo langzamerhand had de hele wereld het met hem gedaan. Dat wil je allemaal niet weten.

James Dean is eerste liefde van wie je altijd van blijft houden en dat kan want hij is onaantastbaar, blijft altijd mooi, want hij is dood. Hij symboliseert de Sehnsucht van de jeugd, de eeuwige Einzelgnger, niet voor niets woorden die aan het Duits zijn ontleend, want daar immers is de romantiek uitgevonden. James Dean is de mokkende held, die altijd een wereld ver achter de camera ziet, waar hij je mee naartoe wil nemen. Als hij droomt, denkt hij aan jou en als hij onverwacht guitig opkijkt vanonder zijn zware wenkbrauwen, dan is het omdat hij blij is je te zien. De beelden van James Dean zijn zo sterk dat ze elke dag opnieuw zijn tragische leven oproepen. Het zijn er zo weinig dat ze mythische proporties hebben aangenomen. James Dean is niet dood, hij is weggereden over die snelweg, op weg naar Salinas waar hij een race zou rijden. Live fast, die young. Rebellen keren nooit weerom.